Bảo vệ tiến sĩ ở VN: Chất lượng kém hơn rất nhiều nước trong khối ASEAN

Trong khối ASEAN, trình độ đào tạo tiến sĩ của ta về lĩnh vực kinh tế chỉ có hơn Lào và Campuchia, còn lại mình kém hết. Ngay cả Philippines, nơi mà theo chủ quan của tôi thì trình độ đào tạo tiến sĩ của họ có vẻ đuối hơn các nước khác trong khu vực, thì họ còn hơn mình trước hết là về trình độ ngoại ngữ của NCS và tiến sĩ. Tiến sĩ là những người phải đọc rất nhiều tài liệu nước ngoài, vậy mà tiến sĩ của mình rất ít người có khả năng này. Với điểm yếu này, chưa bàn tới trình độ, mà về thông tin là đã kém rồi.

Còn theo PGS Phạm Xuân Thạch, Trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn (Hà Nội), hiện nay đã có quy chế mới áp dụng với những NCS được tuyển sinh từ sau tháng 4.2017 nhưng không kỳ vọng quy chế này sẽ mang lại bước ngoặt cho chất lượng đào tạo tiến sĩ ở ta. Vì người ta không đi vào bản chất vấn đề mà cứ loay hoay với những tiểu tiết có tính chất hình thức. Vẫn cứ đưa ra những quy định nọ quy định kia mà không lý giải được tại sao lại quy định như thế. Chẳng hạn, tại sao lại giới hạn số trang của luận án tiến sĩ?

Việc xác định những yếu tố để tạo nên chất lượng tiến sĩ là một vấn đề khó vì ở VN không thể làm như thế giới vẫn làm, bởi quan niệm của xã hội về bằng cấp, đòi hỏi của xã hội với giáo dục, với NCS, và cả nhu cầu đi học ở ta không giống ai. Thế giới người ta đặt niềm tin vào giới chuyên môn. Vì thế câu chuyện về chất lượng luận án tiến sĩ của ta cần phải thay đổi từ bản chất chứ không chỉ là chuyện thêm bớt khâu nào đó trong quy trình đào tạo, quy trình bảo vệ. Tức là phải làm sao để thay đổi cái tâm lý trọng bằng cấp trong xã hội, thay đổi thực trạng muốn lên chức nọ chức kia phải có bằng tiến sĩ, muốn đi làm chỗ nọ chỗ kia phải có bằng. Đừng để việc làm tiến sĩ là áp lực giống như chuyện lên lương, chuyện tăng hạng, thì câu chuyện chất lượng đào tạo tiến sĩ sẽ được trả về trong phạm vi môi trường học thuật, sẽ là nhu cầu tự thân của các cơ sở đào tạo và của người học.

Quý Hiên