Bảo vệ mũi họng trước không khí ô nhiễm?

Ảnh: TL

Mức độ ô nhiễm môi trường tăng do quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa, phát triển giao thông cơ giới mức độ cao, cũng như những biến đổi khí hậu, ngập lụt, triều cường tăng... sẽ tạo ra môi trường không khí ô nhiễm. Ô nhiễm không khí đầu tiên sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hệ hô hấp. Vùng tai - mũi - họng là cửa ngõ tiếp xúc và bị ảnh hưởng đầu tiên.

Những hạt bụi nhỏ, mịn, chúng ta có thể đo bằng chỉ số quang trắc PM 2.5 - kích thước bụi mịn nhỏ hơn 2.5 micromet. Những hạt bụi này đi trực tiếp vào trong đường hô hấp của chúng ta. Thậm chí, chúng có thể hấp thụ vào mạch máu. Những hạt bụi này có thể chứa carbon, nitơ, các kim loại và chứa cả vi khuẩn, virus... sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến xoang khi chúng ta hít vào.

Bụi siêu mịn PM 2.5 gồm các hạt bụi li ti với kích thước siêu nhỏ, dưới 2.5 micromet chứa các thành phần sẽ tác động lên các tế bào niêm mạc mũi. Ô nhiễm trong đô thị chủ yếu do các hạt rắn lơ lửng gồm SO2, NO2, CO…,đặc biệt trong môi trường còn có nhiều xăng chì.., nơi có nhiều phương tiện giao thông. Khi bệnh nhân tiếp xúc, hít vào các tế bào niêm mạc mũi sẽ kích thích với những hạt bụi này, các tế bào sẽ xem đây là những dị nguyên.

Ở người viêm mũi dị ứng, tế bào niêm mạc mũi rất dễ nhạy cảm với những dị nguyên này, gây ra những triệu chứng như nghẹt mũi, sổ mũi, hắt hơi... Cho đến khi các dị nguyên này chưa được cải thiện thì viêm mũi dị ứng sẽ ngày càng trầm trọng thêm, thậm chí kéo dài sẽ dẫn đến viêm mũi xoang dị ứng. Nếu tiếp diễn trong thời gian dài sẽ làm bội nhiễm, viêm tai, viêm đường hô hấp trên, viêm phổi,...

Trong môi trường không khí ô nhiễm như hiện nay, những người viêm xoang hay viêm mũi dị ứng nên tự tập luyện và trang bị cho mình những chăm sóc cần thiết. Để khắc phục, mỗi người nên:

- Mang khẩu trang chất lượng tốt khi tiếp xúc với môi trường không khí ô nhiễm.

- Vệ sinh mũi, xoang bằng cách rửa mũi xoang hằng ngày bằng nước muối sinh lý hay nước biển sâu Xisat để làm sạch, thông thoáng hệ thống mũi xoang.

- Giữ môi trường xung quanh như nhà cửa, cơ quan làm việc luôn sạch sẽ, thông thoáng, không gian xanh,...

- Nếu có điều kiện nên tạo không khí trong phòng của mình được trong lành hơn như dùng máy lọc không khí.

- Tập thể dục - thể thao ở nơi khuôn viên trong lành để trao đổi không khí trong lành cho mũi xoang, cải thiện sức đề kháng, nâng cao sức khỏe.

Xịt nước muối vào mũi và nghiêng đầu cho nước chảy ra ở bên đối diện, luân phiên với mũi còn lại. Ảnh: TL

Không khí ô nhiễm chứa rất nhiều bụi mịn, vi khuẩn, virut, nấm mốc… Mũi là cơ quan trú ngụ đầu tiên của các chất ô nhiễm. Chính vì vậy, chúng ta cần phải vệ sinh mũi họng hằng ngày, 2 lần sáng - tối hoặc rửa mũi bằng dung dịch sau khi đi ở môi trường bên ngoài nhằm loại bỏ những chất ô nhiễm này khỏi hệ thống mũi họng.

Dung dịch được chọn đầu tiên vẫn là nước muối sinh lý. Xịt nước muối vào mũi và nghiêng đầu cho nước chảy ra ở bên đối diện, luân phiên với mũi còn lại.

Hiện nay, ta có thể dùng dung dịch nước biển sâu dạng chai phun sương Xisat sẽ tiện hơn. Mỗi lần xịt, bệnh nhân nhấn xịt 3-5 lần, sau đó cúi đầu xuống cho nước chảy ra ngoài.

Đối với súc họng hay xịt họng thì sau khi nhỏ nước muối hay xịt Xisat; chúng ta súc và nhổ ra ngoài.

Nếu chăm sóc mũi họng đúng cách sẽ giúp chúng ta có sức đề kháng tốt, bảo vệ đường hô hấp trong điều kiện không khí ô nhiễm như hiện nay.

Nước muối sinh lý, nước biển sâu là những dung dịch trung tính, đặc biệt nước biển sâu còn có tác dụng kháng khuẩn cho cơ thể, tốt cho đường hô hấp. Những dung dịch này hoàn toàn không gây hại, hơn nữa còn làm sạch đường hô hấp để không khí vào cơ thể trong lành hơn.

Việc đeo khẩu trang rất có lợi cho chúng ta trong môi trường ô nhiễm này. Trên thị trường có rất nhiều loại khẩu trang như khẩu trang vải, khẩu trang y tế, khẩu trang than hoạt tính và hiện nay có nhiều khẩu trang cao cấp. Đối với những khẩu trang vải chỉ lọc khoảng 10%. Trong những loại bụi siêu mịn, khẩu trang than hoạt tính có thể loại bỏ trên 90% những hạt bụi siêu mịn, những vi khuẩn, virus.

Hiện nay, có một số khẩu trang có thể chống tia UV, lọc khí cao cấp. Những loại khẩu trang cao cấp này hầu như đều có thành phần than hoạt tính để hấp thụ 90% bụi mịn, tốt hơn so với những loại khẩu trang thông thường.

BS-CK2. Ngô Đức Minh Huy

(Phó trưởng khoa tai mũi họng, Bệnh viện nhân dân 115, TP.HCM)