Bảo vệ môi trường trong khai thác khoáng sản

Vận hành trạm quan trắc nước thải tự động - Trạm xử lý nước thải +25 Núi Nhện (Thống Nhất). Ảnh: Ngọc Linh

Theo thống kê, trên địa bàn tỉnh có 243 mỏ và điểm quặng của 33 loại khoáng sản. Trong đó, than đá có trữ lượng lớn (tập trung tại khu vực Hạ Long, Cẩm Phả, Uông Bí, Đông Triều) được thăm dò, khai thác, tiêu thụ và sử dụng phù hợp với quy hoạch. Ngoài ra còn có các mỏ đá vôi, đất sét, cát san lấp, cao lanh... phân bố rộng khắp tại các địa phương là Hạ Long, Cẩm Phả, Hoành Bồ, Đông Triều và một số huyện miền Đông. Thời gian qua, các doanh nghiệp đã chú trọng đầu tư chiều sâu, thay đổi công nghệ, cải tiến thiết bị và hạn chế những tác động xấu đến môi trường.

Hiện nay, hầu hết các đơn vị khai thác khoáng sản (đặc biệt là các đơn vị khai thác than) đã thực hiện lập dự án cải tạo phục hồi môi trường trình cấp có thẩm quyền phê duyệt, trong đó đã đưa ra các giải pháp cải tạo phục hồi môi trường khi kết thúc quá trình khai thác mỏ. Riêng giai đoạn 2016-2018, Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) đã phục hồi được 415ha bãi thải, trong đó các khu vực nhìn từ QL18A, tỉnh lộ đã được ưu tiên xanh hóa hoàn toàn. Điều đặc biệt, để đẩy nhanh thời gian phủ xanh, TKV đã triển khai giải pháp trồng cây với mật độ cao. Theo yêu cầu, mật độ trồng cây chỉ là 2.500 cây/ha, song để đảm bảo phủ xanh nhanh, giảm thời gian từ 5-6 năm xuống còn 3-4 năm, có những nơi, ngành Than đã trồng trên 5.000 cây/ha.

Với nỗ lực ấy, tính đến hết năm 2018, TKV đã cải tạo, phục hồi được trên 1.000ha bãi thải mỏ. Điển hình là các bãi thải: Chính Bắc Núi Béo, Nam Khe Tam, Đông Khe Sim, Mông Gioăng, Khe Dè và đỉnh Đông Cao Sơn. TKV dự tính Tết trồng cây xuân Kỷ Hợi 2019 và kế hoạch trồng rừng giai đoạn 2018-2020, phủ xanh trên 200ha bãi thải cũ. Ngoài ra, Tổng Công ty Đông Bắc cũng đã chỉ đạo 4 mỏ lộ thiên kết thúc khai thác, triển khai cải tạo, phục hồi môi trường theo đúng các nội dung dự án được duyệt.

Không chỉ vậy, TKV còn yêu cầu các đơn vị trực thuộc thực hiện việc đổ thải đất đá theo đúng các quy hoạch, thiết kế và tuân thủ quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn trong khai thác mỏ. Các bãi thải được đổ cốt cao +300 trở xuống; đổ thải theo tầng thấp có chiều cao tầng 30-50m, chiều rộng mặt tầng 20-30m. Khu vực chân các bãi thải cơ bản đã được xây dựng đê và đập chống trôi lấp đất đá đảm bảo an toàn cho dân cư và môi trường, có hệ thống thoát nước.

Tưới nước dập bụi tại khai trường Công ty CP Cọc Sáu.

Ngành Than cũng đang tích cực triển khai đề án đảm bảo môi trường cấp bách. Bên cạnh đó, các đơn vị ngành Than đều đã triển khai thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường (BVMT) không khí, chống bụi, chống ồn. Đặc biệt, TKV đã chỉ đạo các đơn vị không vận chuyển than trên QL18, QL10 và các tuyến tỉnh lộ; hoàn thành băng tải Lép Mỹ - cảng Km6; triển khai tuyến băng tải Khe Ngát - Điền Công, thay thế việc vận chuyển than bằng ô tô chủ yếu trên tuyến đường kho G9 - cảng Khe Dây và một phần than cục, than bùn trên tuyến đường Vàng Danh - Điền Công.

Các tuyến băng tải này đi vào hoạt động đã góp phần giảm được bụi phát sinh, đảm bảo an toàn giao thông và cải thiện cảnh quan cho các khu vực vận chuyển than đi qua, nhất là các khu vực đô thị. Song song với đó, TKV cũng đẩy nhanh tiến độ triển khai thực hiện dự án Trung tâm Chế biến và kho than tập trung vùng Hòn Gai, chấm dứt hoạt động của Nhà máy Tuyển than Nam Cầu Trắng...

Các đơn vị khai thác khoáng sản ngoài than trên địa bàn đã có hệ thống rãnh, hố lắng thu gom nước mưa chảy tràn để lắng cặn trước khi thải ra môi trường. Một số đơn vị tận dụng nước mưa chảy tràn sau khi lắng cặn để tuần hoàn tưới nước dập bụi, phục vụ sản xuất, tạo cảnh quan môi trường.

Nhằm từng bước khắc phục, hạn chế vấn đề ô nhiễm môi trường trong khai thác, chế biến khoáng sản, đồng thời nâng cao hơn nữa công tác quản lý nhà nước, từ năm 2009, toàn bộ các dự án đầu tư khai thác khoáng sản mới trên địa bàn tỉnh đều phải lập và được phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) hoặc cam kết BVMT thì mới được tỉnh xem xét làm thủ tục giao đất, cho thuê đất. Các hồ sơ ĐTM, đề án BVMT, đăng ký đạt tiêu chuẩn môi trường được xem xét thẩm định nghiêm túc, đảm bảo chất lượng, đúng thời hạn quy định.

Đặc biệt, thời gian qua tỉnh đã ban hành các văn bản chỉ đạo về công tác bảo vệ trong hoạt động khai thác khoáng sản, như: Đề án quản lý tài nguyên và BVMT trong hoạt động khoáng sản trên địa bàn tỉnh; Chỉ thị số 21/2008/CT-UBND về việc tăng cường công tác quản lý BVMT đối với hoạt động khoáng sản trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh; thành lập Quỹ BVMT tỉnh Quảng Ninh; Đề án đảm bảo môi trường cấp bách ngành Than trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2016-2020...

Ngoài ra, tỉnh thường xuyên chỉ đạo các sở, ngành, địa phương có liên quan tăng cường công tác kiểm soát môi trường đối với những dự án khai thác khoáng sản trên địa bàn, đảm bảo trước khi đi vào vận hành phải thực hiện đầy đủ các thủ tục pháp lý và hoàn thành các công trình, biện pháp BVMT, xử lý chất thải đảm bảo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về BVMT.

Hiểu Trân