Bảo tồn giá trị đặc biệt di tích Bạch Đằng

Điểm di tích Bãi cọc Yên Giang, phường Yên Giang (TX Quảng Yên) đang hoàn thiện các hạng mục đầu tư hạ tầng. Ảnh chụp tháng 1/2020.

Khu di tích quốc gia đặc biệt Bạch Đằng gồm quần thể 11 điểm di tích nằm trên địa bàn TX Quảng Yên và TP Uông Bí; cùng các truyền thuyết, thần tích, thần phả, văn bia, câu đối, đại tự... trải dài trên vùng đất Quảng Yên và đặc biệt nhất là Lễ hội truyền thống Bạch Đằng diễn ra vào mùng 8/3 âm lịch hằng năm vẫn được bảo tồn, gìn giữ nguyên vẹn. Giá trị lớn của các di tích vật thể và phi vật thể trong quần thể Khu di tích quốc gia đặc biệt Bạch Đằng là giáo dục lịch sử, giáo dục truyền thống yêu nước, giữ gìn chủ quyền dân tộc, cùng với đó là những giá trị to lớn trong hoạt động nghiên cứu lịch sử, văn hóa, kinh tế xã hội, nghệ thuật quân sự của dân tộc...

Với những giá trị lịch sử, văn hóa quý báu đó, công tác bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị của di tích luôn được chú trọng. Đến nay, đã có 3 cuộc hội thảo khoa học nghiên cứu về chiến thắng và di tích Bạch Đằng quy mô cấp quốc gia và quốc tế được tổ chức. Các công trình nghiên cứu khoa học tại 3 cuộc hội thảo đã làm sáng tỏ nhiều vấn đề cốt lõi, đồng thời gợi mở nhiều vấn đề cần nghiên cứu đối với Khu di tích quốc gia đặc biệt Bạch Đằng.

Khu vực Đền thờ Trần Hưng Đạo và Miếu Vua Bà đã được tôn tạo, đầu tư khang trang, chuẩn bị phục vụ mùa lễ hội Xuân 2020. Ảnh chụp tháng 1/2020.

Từ năm 2012, TX Quảng Yên đã phối hợp lập Quy hoạch tổng thể Dự án Bảo tồn và phát huy giá trị Khu di tích lịch sử Chiến thắng Bạch Đằng tỉnh Quảng Ninh, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt với tổng kinh phí đầu tư dự kiến 800 tỷ đồng. Đến năm 2015, UBND tỉnh phê duyệt Quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 Dự án. Đây là tiền đề, cơ sở để tỉnh và TX Quảng Yên triển khai các dự án thành phần bảo tồn, tôn tạo, phát huy giá trị của Khu di tích Bạch Đằng. Từ nguồn vốn chương trình mục tiêu quốc gia của Bộ VHTT&DL, nguồn ngân sách tỉnh, ngân sách địa phương và sự đóng góp của nhân dân, từ năm 2012 đến nay, Khu di tích đã 10 lần được tu bổ, tôn tạo, đầu tư các hạng mục nhỏ, tổng kinh phí hơn 136 tỷ đồng.

Dự án hiện được phân kỳ đầu tư theo 3 giai đoạn. Giai đoạn 1 triển khai từ năm 2016 đến nay, tổng mức đầu tư gần 207 tỷ đồng (ngân sách Trung ương hỗ trợ 80 tỷ đồng), đã cơ bản hoàn thành các hạng mục theo kế hoạch. Hai hạng mục quan trọng nhất trong giai đoạn 1 là Tượng đài Đức thánh Trần Hưng Đạo và Khu bảo tồn di tích Bãi cọc Bạch Đằng hiện đang được đẩy nhanh tiến độ. Giai đoạn 2 sẽ thực hiện từ năm 2020-2025, tổng mức đầu tư hơn 543 tỷ đồng cũng đang được tích cực triển khai. Trong đó, tập trung một số hạng mục chính, như: Bảo tồn và phục hồi di sản văn hóa phi vật thể và khảo cổ giai đoạn 2; giải phóng mặt bằng; đào tạo nhân lực; hoàn thiện hệ thống hạ tầng kỹ thuật; xây dựng công trình trưng bày ngầm khu di tích gốc Bãi cọc Yên Giang và biểu tượng, tượng đài Chiến Thắng Bạch Đằng... Tỉnh và TX Quảng Yên đang tích cực mời gọi doanh nghiệp, nhà đầu tư nghiên cứu đầu tư khai thác di tích trên cơ sở bảo tồn nguyên trạng và phát huy tối đa các giá trị cốt lõi của di tích.

Các nhà khoa học của Viện Việt Nam học và Khoa học phát triển, Viện Khảo cổ học Việt Nam nghiên cứu Khu di tích bãi cọc Bạch Đằng tên đại bàn TX Quảng Yên, tháng 1/2020.

Một trong những định hướng trọng tâm được Quảng Yên tích cực triển khai là phát triển du lịch gắn với giá trị di tích Bạch Đằng, kết nối các tuyến, điểm du lịch trong và ngoài tỉnh, kết nối di tích Bạch Đằng với Khu di tích Nhà Trần, di tích danh thắng Yên Tử, cùng với đó là việc bảo tồn, phục hồi và phát huy các giá trị văn hóa phi vật thể trên địa bàn thị xã. Qua các năm, lượng du khách đến với di tích Bạch Đằng trên địa bàn TX Quảng Yên ngày càng tăng cao, từ 215 nghìn lượt năm 2018 lên hơn 250 nghìn lượt trong năm 2019, chiếm 50% lượng khách du lịch toàn địa bàn Quảng Yên.

Minh Hà