Bảo đảm an sinh xã hội cho người cao tuổi từ chính nơi sinh sống

Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, tính đến thời điểm cuối 2018, nước ta có hơn 11,3 triệu NCT, bằng 11,95% tổng dân số, trong đó có gần 2 triệu người từ 80 tuổi trở lên, chiếm 17,5% tổng số NCT. Dự báo, đến năm 2030, tỷ lệ NCT ở nước ta sẽ chiếm khoảng 12,9% dân số và đến năm 2050, con số này sẽ tăng lên 23%.

Đa số NCT sống ở nông thôn, không có lương hưu, không có tích lũy, nên cuộc sống gặp nhiều khó khăn. Cùng với đó, hệ thống dịch vụ chăm sóc, trợ giúp NCT ở nước ta còn thiếu về số lượng, hạn chế về chất lượng. Cả nước mới thành lập được 86 cơ sở chuyên chăm sóc NCT. Mạng lưới trung tâm bảo trợ xã hội của các tỉnh, TP mới chăm sóc thường xuyên cho khoảng 20.000 người, bao gồm cả NCT và người khuyết tật. Hệ thống BV thuộc ngành y tế mới có hơn 70 đơn vị thành lập khoa Lão...

Chăm sóc và phát huy vai trò của NCT trong đời sống xã hội luôn là những định hướng chính sách được quan tâm và thực hiện trong các giai đoạn phát triển của đất nước. Ảnh: N.Đăng

Hiện tại, mức trợ cấp hàng tháng đối với nhóm người từ 80 tuổi trở lên hoặc có hoàn cảnh khó khăn cũng còn những bất cập. Trong những năm gần đây, mức chuẩn nghèo liên tục được điều chỉnh tăng, trong khi mức trợ cấp xã hội cho NCT không tăng, hiện mới bằng 30% so với chuẩn nghèo ở thành thị, 40% chuẩn nghèo ở nông thôn là không hợp lý. Điều đó lý giải vì sao, cả nước đã giải quyết chế độ trợ cấp xã hội hằng tháng cho khoảng 1,7 triệu NCT và 100% NCT, thuộc đối tượng được trợ giúp xã hội đều được cấp thẻ bảo hiểm y tế, hỗ trợ chi phí mai táng khi qua đời... nhưng tỷ lệ hộ nghèo trong các gia đình có thành viên là NCT vẫn cao hơn mức trung bình của cả nước.

Theo thông báo ý kiến kết luận của Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, Chủ tịch Ủy ban quốc gia về NCT tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2019, nhiệm vụ trọng tâm năm 2020 của Ủy ban quốc gia, năm 2020, với chủ đề chăm sóc và phát huy vai trò của NCT, công tác NCT cần được các cấp, ngành và toàn xã hội tiếp tục quan tâm ưu tiên, nâng cao nhận thức và tổ chức thực hiện có hiệu quả công tác NCT. Phó Thủ tướng yêu cầu các Bộ, ngành, đoàn thể và địa phương theo chức năng, nhiệm vụ được giao chỉ đạo, tăng cường công tác tuyên truyền, triển khai, lồng ghép các chương trình, thực hiện có hiệu quả các chính sách chăm sóc, phát huy vai trò NCT, phù hợp với tình hình thực tế của ngành, địa phương và các quy định hiện hành; có giải pháp bảo đảm 100% NCT có thẻ BHYT.

Có thể nói để nâng cao chất lượng cuộc sống cho NCT trong bối cảnh già hóa dân số, Việt Nam cần sớm đưa nội dung nâng cao chất lượng cuộc sống, nhất là nội dung nâng cao chất lượng cuộc sống của NCT, vào luật ngay từ giai đoạn dân số trẻ hoặc già hóa dân số để đáp ứng thực trạng NCT. Củng cố, hoàn thiện hệ thống cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu, khám, chữa bệnh cho họ.

PGS, TS Trần Thị Minh Thi, Viện trưởng Viện Nghiên cứu gia đình và giới, Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam, chia sẻ: “Gia đình vẫn là môi trường có vai trò quan trọng nhất quyết định đến yếu tố tinh thần của NCT, tuy nhiên, để có một không gian thật sự lành mạnh, cần tăng cường hơn nữa sự tham gia của cộng đồng, các tổ chức xã hội nhằm xây dựng môi trường thân thiện từ chính nơi sinh sống”.

Theo PGS.TS Trần Thị Minh Thi thì cần ban hành các bộ tiêu chí đánh giá, như bộ tiêu chí xã, phường thân thiện với NCT, tạo dựng cuộc sống tốt đẹp cho NCT. Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá, giám sát thực hiện nâng cao chất lượng cuộc sống NCT Việt Nam. Nâng cao chất lượng cuộc sống về đời sống tinh thần, thể chất và tham gia hoạt động xã hội tạo điều kiện NCT phát huy vai trò và kinh nghiệm của mình trong các lĩnh vực đời sống xã hội, tham gia có hiệu quả vào các hoạt động phù hợp với nhu cầu, khả năng; thực hiện sự bình đẳng trong thụ hưởng các dịch vụ xã hội cơ bản để NCT thấy họ luôn có ích.

Cùng với đó, đẩy mạnh khai thác các đề tài nghiên cứu khoa học về chất lượng cuộc sống của NCT trên quy mô quốc gia và những vùng, nhóm NCT đặc thù, đẩy mạnh hợp tác quốc tế và chuyển giao công nghệ nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống của NCT thích ứng với già hóa dân số góp phần bảo đảm an sinh xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống cho NCT.

Nguyễn Đăng