Báo chí trước yêu cầu ngày càng cao của bạn đọc

Báo Hải quan giành được sự quan tâm của độc giả. Ảnh: Đ.H.

Luôn là kênh thông tin đáng tin cậy

Năm 2018, sau khi phổ điểm thi THPT quốc gia 2018 được Bộ GĐ&ĐT công bố, từ những thông tin đăng tải trên báo chí, thầy giáo Nguyễn Mạnh Tùng và Vũ Khắc Ngọc, hiện đang dạy học tại Hà Nội đã phát hiện ra những điểm bất thường ở phổ điểm thi ở tỉnh Hà Giang. Thông qua các cơ quan báo chí, những phân tích bất thường về phổ điểm thi của tỉnh Hà Giang đã đến được với các cơ quan quản lí nhà nước và các chuyên gia giáo dục. Từ đó, tạo nên làn sóng nghi ngờ gian lận điểm thi ở Hà Giang và buộc Bộ Giáo dục và Đào tạo, cơ quan Công an vào cuộc để điều tra, xác minh thông tin. Sau quá trình điều tra, các cơ quan chức năng đã phát hiện Hòa Bình, Hà Giang, Sơn La là những địa phương có gian lận điểm thi. Có thể nói, từ những phát hiện của hai thầy giáo nói trên và sự vào cuộc của các cơ quan báo chí mà những sai phạm tại Hòa Bình, Sơn La, Hà Giang đang được xử lý quyết liệt. Và đây cũng là minh chứng khẳng định vai trò của báo chí cách mạng không chỉ là cơ quan ngôn luận của Đảng, nhà nước mà còn là diễn đàn của nhân dân; và là công cụ sắc bén trong công cuộc phòng, chống tham nhũng mà Đảng ta đang tiến hành quyết liệt.

Khi mạng xã hội phát triển mạnh mẽ, nhiều người vì muốn câu like hay có ý đồ xấu đã đăng tải thông tin sai sự thật, gây hoang mang dư luận xã hội. Tuy nhiên, với sự vào cuộc của báo chí, nhiều thông tin trên mạng xã hội đã được làm sáng tỏ. Mới đây, trong khi người dân cả nước đang rất lo lắng về Dịch tả lợn châu Phi, lợi dụng tâm lý này, địa chỉ mạng xã hội của một thương hiệu thời trang đã đăng tải thông tin cảnh báo người dùng thịt lợn sai sự thật trên fanpage nhằm câu view. Khi các tờ báo vào cuộc, xác minh thông tin và phản ánh, cơ quan chức năng đã khẳng định thông tin từ địa chỉ mạng xã hội này là không đúng. Khi đó, đại diện thương hiệu thời trang này đã phải xin lỗi người tiêu dùng và bị phạt tiền, đồng thời người dân đã hiểu rõ về Dịch tả lợn châu Phi và không hề tẩy chay thịt lợn.

Qua đó cho thấy thông tin trên mạng xã hội qua sàng lọc của báo chí đã kịp thời phát hiện nhiều thông tin sai sự thật, nhanh chóng giải tỏa được những lo lắng, bức xúc của nhân dân, giúp định hướng dư luận xã hội.

Với sự phát triển mạnh mẽ của mạng xã hội, những thông tin đăng tải trên mạng xã hội có ưu thế lan tỏa thông tin nhanh, người dân có thể tương tác tức thì… Vì thế, những người làm báo cũng luôn coi mạng xã hội là nguồn thông tin phong phú. Tuy nhiên, điểm khác biệt của thông tin báo chí với thông tin từ mạng xã hội đó là, khi tiếp nhận thông tin, báo chí lựa chọn, kiểm chứng và “chính thống hóa” sự thật, giả của thông tin đó.

Làm báo không có chỗ cho sự dễ dãi!

Báo chí là một kênh thông tin chính thức, song thời gian gần đây một số tòa soạn báo đã có sự dễ dãi trong việc kiểm tra nguồn tin, thẩm định thông tin nên đã vội vàng đăng nhưng thông tin thiếu khách quan, phiến diện và nội dung câu view "rẻ tiền". Vụ việc một nữ sinh giao gà M.D ở Điện Biên bị những đối tượng nghiện ma túy giết hại, sau khi báo chí đăng tải thông tin này đã gây sự phẫn nộ trong dư luận xã hội trước cái ác. Tuy nhiên, bên dòng tâm lý phẫn nộ, một số bài báo đã đã lên tiếng “chê trách” các cơ quan chức năng làm việc thiếu trách nhiệm, điều tra chậm. Không những thế, trong quá trình cơ quan chức năng điều tra thì mẹ của nữ sinh M.D liên tục than thở, khóc lóc trên mạng xã hội. Lúc này, một số cơ quan báo chí cũng đăng tải các thông tin để bệnh vực cho người mẹ này. Từ những thông tin của cơ quan báo chí đã ảnh hưởng nhất định đến quá trình điều tra của cơ quan chức năng. Thực tế là, sau thời gian điều tra, cơ quan chức năng đã khẳng định mẹ nữ sinh này cũng chính là nhân vật có liên quan lớn đến nguyên nhân cái chết của M.D.

Đặc biệt, để câu view không ít tòa soạn đã đăng tải những thông tin phục vụ thị hiếu tầm thường hay sở thích lệch lạc của một bộ phận bạn đọc mà qua đó sẽ ảnh hưởng xấu đến lối sống và suy nghĩ của giới trẻ nói chung. Gần đây, phạm nhân Đ.T.H là người phạm tội tại Malaysia, do tính nhân đạo của nhà nước ta nên Đ.T.H đã được cơ quan hữu quan nỗ lực bảo hộ và đưa về nước. Sự việc không có gì đáng nói nếu không có việc một vài cơ quan báo chí đưa tin rầm rộ khi cô này về đến sân bay Việt Nam, việc đưa tin như thể cô này là ngôi sao nổi tiếng, người có thành tích gì to lớn. Khi một số tờ báo đăng tải thông tin về Đ.T.H như vậy, không ít độc giả lên tiếng lo ngại sự lệch chuẩn trong lối sống và cách ứng xử của giới trẻ. Không thể phủ nhận, những thông tin về cô gái này được người dân quan tâm (và có lượng bạn đọc lớn), tuy nhiên, thông tin một cách quá đà sẽ tạo những hệ lụy khó lường trong suy nghĩ của một bộ phận bạn đọc.

Không chỉ có vậy, hiện nay trong làng báo chí vẫn còn hiện tượng “con sâu làm rầu nồi canh”. Đã không ít phóng viên, nhà báo lợi dụng vị thế của tờ báo để “làm tiền” người dân, doanh nghiệp. Trong thời gian qua, những người làm báo đã không ít lần phải ngậm ngùi khi thấy đồng nghiệp của mình bị bắt và khởi tố vì tội danh tống tiền, hay đã có những tòa soạn bị đình chỉ hoạt động vì làm sai tôn chỉ và mục đích của tờ báo.

Trong những năm gần đây, nhiều cơ quan báo chí phải chịu áp lực rất lớn về vấn đề kinh tế nên đã có phần nào đó dễ dãi, vội vàng (thậm chí có chủ đích) trong việc đăng tải thông tin để câu view, tăng lượng bạn đọc từ đó thu hút quảng cáo. Tuy nhiên, cốt lõi của báo chí vẫn là thông tin trung thực, khách quan, mang tính chất định hướng dư luận xã hội. Nếu không đảm bảo tính cốt lõi này các cơ quan báo chí sẽ tự đánh mất bạn đọc, làm giảm vai trò chính thống của mình trước các kênh thông tin hiện nay. Do đó, làm tốt vai trò là kênh thông tin chính thống, đảm bảo tôn chỉ, mục đích và đạo đức nghề nghiệp chính là các cơ quan báo chí đã làm mình vững mạnh hơn trong dòng chảy cuộc sống đồng thời đáp ứng tốt hơn yêu cầu ngày càng cao của độc giả.

Đỗ Hòa