Báo cáo tài chính nhà nước: Tăng cường trách nhiệm cung cấp thông tin gắn với giải trình

Công chức Kho bạc Nhà nước đang thực hiện tổng hợp nội dung báo cáo tài chính nhà nước. Ảnh: Hạnh Thảo

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, đã có nhiều khó khăn, vướng mắc nảy sinh. Bộ Tài chính đang lấy ý kiến sửa đổi, bổ sung Thông tư 133/2018/TT- BTC ngày 28/12/2018 hướng dẫn lập Báo cáo tài chính nhà nước.

Phương pháp tổng hợp số liệu chưa được chuẩn hóa

Với 53.000 đơn vị kế toán nhà nước các cấp và đơn vị có liên quan gửi báo cáo cung cấp thông tin cho hệ thống Kho bạc Nhà nước (KBNN) để lập Báo cáo tài chính nhà nước (BCTCNN) năm 2018, một bức tranh tổng thể về tài chính nhà nước đã hoàn thành, trình Quốc hội theo đúng tiến độ đặt ra.

Theo đánh giá từ Bộ Tài chính, BCTCNN năm 2018 có phạm vi rộng, bao gồm tổng thể thu - chi ngân sách, công nợ, tài sản… đã giúp Chính phủ, công chúng nhìn nhận bức tranh tài chính nhà nước một cách tổng thể hơn. Ngoài ra, BCTCNN năm 2018 còn cho thấy hoạt động của các đơn vị ngoài ngân sách, các quỹ tài chính ngoài ngân sách, thu - chi của các đơn vị tài chính đặc thù ngoài ngân sách, công nợ của quốc gia, công nợ của các chủ thể liên quan đến tài chính…

Tuy nhiên, do là lần đầu tiên việc lập BCTCNN được thực hiện nên đã không tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót. Báo cáo tổng kết công tác lập BCTCNN năm 2018 đã chỉ ra các tồn tại như: Một số số liệu trình bày trên BCTCNN năm 2018 chưa được đầy đủ (số liệu về tài sản công, đặc biệt là tài sản kết cấu hạ tầng do địa phương quản lý, giá trị về đất đai…). Số liệu về nợ của chính quyền địa phương còn chênh lệch với quyết toán ngân sách nhà nước (NSNN) của địa phương…

Bên cạnh đó, cách thức cung cấp các thông tin về tài sản nhà nước và nợ công chưa phù hợp, chưa gắn với trách nhiệm giải trình của các bộ, ngành, địa phương được giao quản lý. Chưa có quy định cụ thể về việc cung cấp thông tin tài sản là di sản văn hóa, hiện vật trưng bày mang giá trị văn hóa, lịch sử.

Các vấn đề liên quan đến quy trình, phương pháp tổng hợp BCTCNN (như việc loại trừ giao dịch nội bộ khi lập báo cáo tổng hợp thông tin tài chính huyện; nội dung, phương pháp tổng hợp một số chỉ tiêu trên BCTCNN về nguồn vốn hình thành tài sản, các khoản phải trả dài hạn khác...) vẫn còn hạn chế.

Các tồn tại, hạn chế này xuất phát từ phương pháp tổng hợp số liệu hiện nay chưa được chuẩn hóa. Việc kiểm tra xem xét tính logic, hợp lý của số liệu trình bày trên BCTCNN của các địa phương còn đang rất thiếu, thông tin thuyết minh chưa cụ thể, các giao dịch nội bộ còn trùng lắp khá lớn…

Gắn trách nhiệm cung cấp thông tin với giao quản lý tài sản

Từ các tồn tại được chỉ ra, Bộ Tài chính đang giao KBNN lấy ý kiến sửa đổi, bổ sung Thông tư số 133/2018/TT-BTC (TT133) về hướng dẫn lập BCTCNN được ban hành vào cuối năm 2018.

Theo KBNN, các nội dung đề xuất sửa đổi, bổ sung TT 133 nhằm gắn trách nhiệm cung cấp thông tin với trách nhiệm được giao quản lý các tài sản, nguồn lực của nhà nước; giảm bớt các khâu trung gian trong cung cấp thông tin; tăng cường trách nhiệm giải trình của các bộ, cơ quan trung ương, sở, ban, ngành… đối với các thông tin tài sản, nguồn vốn được giao quản lý và được trình bày trên BCTCNN tỉnh; đồng thời, đảm bảo tính khả thi trong quá trình triển khai thực hiện.

Kho bạc Nhà nước cần có đánh giá về khó khăn, vướng mắc khi tiếp nhận thông tin

Theo các chuyên gia kinh tế, Kho bạc Nhà nước (KBNN) là đơn vị được giao nhiệm vụ lập báo cáo tài chính nhà nước (BCTCNN) cần đánh giá các khó khăn, vướng mắc của các đơn vị và KBNN khi thực hiện cung cấp, tiếp nhận thông tin tài chính và lập BCTCNN tại KBNN cấp huyện, KBNN cấp tỉnh và tại KBNN. Trong đó, cần đánh giá rõ về khả năng kiểm soát thông tin đầu vào khi các đơn vị gửi đến KBNN, từ đó, chỉ ra các vướng mắc giữa KBNN và các đơn vị có liên quan về cung cấp thông tin, báo cáo tài chính cho KBNN. Đồng thời, KBNN phải hoàn thiện quy trình tiếp nhận, kiểm tra, tổng hợp số liệu, lập BCTCNN và xây dựng nội dung, quy trình kiểm soát đối với số liệu và chỉ tiêu trình bày trên BCTCNN.

Theo đó, nhằm đưa dần thông tin tài sản kết cấu hạ tầng vào BCTCNN trong bối cảnh cơ sở dữ liệu chưa có đầy đủ thông tin và trên cơ sở phương án đã được lãnh đạo Bộ Tài chính phê duyệt, dự thảo thông tư sửa đổi, bổ sung xây dựng theo hướng: Bộ, cơ quan ở trung ương; sở, ban, ngành địa phương sẽ trực tiếp cung cấp thông tin tài sản kết cấu hạ tầng được giao quản lý; UBND cấp huyện sẽ cung cấp thông tin tài sản kết cấu hạ tầng thuộc cấp huyện, cấp xã quản lý (thay vì Cục Quản lý công sản). Cục Quản lý công sản sẽ có trách nhiệm chủ trì, phối hợp với KBNN để rà soát, đảm bảo tính logic, hợp lý của số liệu.

Để thuyết minh số liệu tài sản cố định của đơn vị trên BCTCNN, dự thảo thông tư sửa đổi, bổ sung theo hướng: Đơn vị dự toán cấp 1 có trách nhiệm cung cấp cho KBNN đồng cấp thông tin chi tiết, theo mẫu biểu quy định tại thông tư này.

Đối với thông tin thuyết minh tài sản cố định đặc thù (bao gồm: cổ vật, hiện vật trưng bày trong bảo tàng, lăng tẩm, di tích lịch sử -văn hóa), dự thảo thông tư xây dựng theo hướng bổ sung quy định các bộ, cơ quan ở trung ương; sở, ban, ngành địa phương sẽ trực tiếp cung cấp thông tin tài sản cố định đặc thù được giao quản lý, sử dụng (nếu có); UBND cấp huyện cung cấp thông tin tài sản cố định đặc thù thuộc cấp huyện, cấp xã quản lý, sử dụng (nếu có) để thuyết minh trên BCTCNN.

Bên cạnh đó, để cung cấp thông tin nợ chính quyền địa phương kịp thời, giảm các bước trung gian và nâng cao trách nhiệm giải trình, dự thảo thông tư sửa đổi, bổ sung theo hướng: Sở tài chính có trách nhiệm cung cấp thông tin nợ chính quyền địa phương cho KBNN tỉnh; sửa đổi, bổ sung nội dung, phương pháp lập một số chỉ tiêu trên BCTCNN.

Ngoài các sửa đổi, bổ sung nội dung, phương pháp lập các chỉ tiêu trên BCTCNN, KBNN đã trình Bộ Tài chính cho phép sửa đổi, bổ sung nội dung, phương pháp lập một số chỉ tiêu để phù hợp về bản chất, nội hàm chỉ tiêu, như: “Các khoản phải trả dài hạn khác”, “Nguồn vốn hình thành tài sản”; “Thặng dư/(thâm hụt) trong kỳ báo cáo”… để phù hợp các thay đổi, căn cứ thực tiễn công tác lập BCTCNN năm 2018.

Ngoài các điểm bổ sung, sửa đổi, dự thảo thông tư cũng bãi bỏ một số quy định liên quan đến trách nhiệm cung cấp thông tin của Cục Quản lý công sản - Bộ Tài chính; các quy định nêu về giao dịch nội bộ phải loại trừ khi lập báo cáo tổng hợp thông tin tài chính huyện. Cơ sở để bãi bỏ các quy định này là vì báo cáo tổng hợp thông tin tài chính huyện chỉ là báo cáo đầu vào để lập BCTCNN. Do đó, các nội dung liên quan đến báo cáo này sẽ được hướng dẫn tại công văn của KBNN.

Theo đánh giá từ KBNN, với kinh nghiệm lập BCTCNN năm 2018, 2019, cùng các quy định được sửa đổi, bổ sung khi dự thảo thông tư được thông qua và có hiệu lực, công tác lập BCTCNN sẽ được nâng cao chất lượng. Đặc biệt, các thông tin trong báo cáo sẽ được rõ ràng, minh bạch sẽ giúp nâng cao hệ số tín nhiệm của Việt Nam với các nhà tài trợ quốc tế.

Nâng cao chất lượng thông tin tài chính

Căn cứ tình hình thực tế lập báo cáo tài chính nhà nước (BCTCNN) năm 2018 và 2019, các chuyên gia kinh tế đưa ra nhận định cần đề nghị các bộ, ngành, địa phương (từ huyện đến tỉnh) có đánh giá cụ thể về việc lập báo cáo tài chính, cung cấp thông tin cho lập BCTCNN; nêu các đề xuất, kiến nghị để từ đó có định hướng đúng đắn trong thời gian tới để nâng cao chất lượng và tính đầy đủ của thông tin tài chính. Đối với các cơ quan, đơn vị cung cấp thông tin quản lý, chưa lập báo cáo tài chính cần tính đến việc xác định đơn vị làm nhiệm vụ thu thập, tổng hợp số liệu và lập báo cáo tài chính nhằm có dữ liệu báo cáo tài chính một cách thống nhất giúp cho việc hợp nhất số liệu và loại trừ các giao dịch nội bộ lập BCTCNN.

Vân Hà