Bánh chưng xuất ngoại

Những ngày này, gia đình ông Yên phải huy động mọi thành viên trong gia đình làm bánh

Bí quyết nấu bánh chưng ngon

Đến làng Vĩnh Hòa (xã Hợp Thành, huyện Yên Thành, Nghệ An) những ngày này mới cảm nhận được không khí Tết đang tới rất gần với mọi người, mọi nhà nơi đây. Cái tên Vĩnh Hòa nổi tiếng với nghề làm bánh chưng xanh, bánh tét cả trăm năm nay.

Được công nhận là làng nghề vào năm 2008, bánh chưng Vĩnh Hòa ngày càng được người tiêu dùng biết đến vì lá xanh, nếp dẻo thơm ăn một lần là nhớ mãi. Cũng bởi thế mà dù xa đến đâu, nhiều người cũng tìm về đặt bánh ở đây để ăn Tết và làm quà biếu.

Riêng với người dân nơi đây họ thường gọi vui nghề của mình là nghề “gói Tết” cho muôn nhà. Đơn giản vì khi cuộc sống ngày càng trở nên bận rộn, để tiết kiệm thời gian nhiều hộ gia đình đã chọn cách mua sẵn bánh chưng và bánh Vĩnh Hòa là nơi được nhiều gia đình lựa chọn.

Là hộ gia đình có 25 năm trong nghề, ông Lê Thái Yên cho hay, gia đình làm nghề gói bánh chưng, bánh tét quanh năm, nhưng cao điểm nhất là khoảng 10 ngày giáp Tết Nguyên Đán. Để kịp hàng giao cho khách, gia đình ông phải huy động tất cả thành viên trong nhà như dâu, rể, con cháu cùng làm việc.

Trung bình mỗi vụ Tết gia đình ông nhận gói khoảng 8.000-9.000 cái bánh, trong đó có khoảng 3.000 cái phục vụ cho lễ cúng ông Công, ông Táo, số còn lại phục vụ Tết. Công việc bắt đầu từ 20 tháng chạp cho đến ngày 29 Tết, có năm phải đến tối 30 Tết mới xong việc.

Để việc gói bánh nhanh, hiệu quả hiện nay các thành viên tại các gia đình nơi đây được phân chia ra thành nhiều công đoạn chuyên môn hóa cao độ. Trong khi người con trai ông Yên lau chùi lá dong thì cô con dâu gọt sống lá; cô con gái còn lại làm nhân bánh thành từng nắm, hai người khác gói bánh.

Vợ ông, bà Trần Thị Loan chịu trách nhiệm đãi nếp, trộn muối vào nếp để bánh đậm đà và nấu, vớt bánh. Riêng công đoạn buộc lạt bánh được ông Yên trực tiếp đảm nhận. “Đây là công đoạn đòi hỏi người làm phải khéo tay, có sức khỏe. Mình phải buộc làm sao để chiếc bánh chặt, nấu lên vuông vức, không bị méo mó”, ông Yên chia sẻ.

Theo chia sẻ của các hộ làm nghề lâu năm nơi đây, loại nếp được sử dụng trong gói bánh chưng ở làng nghề bún bánh Vĩnh Hòa là nếp Lào, thơm, hạt dẻo. Để miếng bánh thêm đậm đà, sau khi vo, đãi sạch họ sẽ trộn thêm một ít muối trắng vào gạo nếp trước khi gói.

Nguyên liệu dùng vào việc gói bánh chưng gồm lá dong, lá chuối. Những loại lá này được nhập với số lượng lớn, chất kín cả sân, nếp nhập từ Lào về, hợp đồng với cơ sở giết mổ để mua thịt lợn làm nhân bánh, đồ đậu xanh, chuẩn bị củi đun bánh… Mỗi người một việc, ai nấy đều tất bật từ sáng tới tối để kịp đơn hàng. Dù mệt, vất vả nhưng trên gương mặt ai cũng rạng ngời trước mùa vụ được chờ đợi nhất trong một năm.

Các lao động làm việc cật lực để kịp giao hàng cho khách

Hiện nay, dù nhiều nơi đã có nồi điện chuyên dụng để nấu bánh nhưng gia đình bà Loan cũng như phần lớn các gia đình làm bánh chưng làng Vĩnh Hòa vẫn chọn đun bánh bằng củi. Đây cũng được xác định là công đoạn quan trọng nhất để cho ra chiếc bánh chưng xanh, rền, dẻo mà hạt nếp không bị nát.

Bà Loan bật mí bí quyết, bánh được đun liên tục trong sáu tiếng đồng hồ, sau đó đợi than tàn, nước nguội từ từ để bánh chín từ đều từ trong ra ngoài. Nếu vớt bánh khi nước còn nóng, vỏ bánh sẽ bị “cháy”, bánh không xanh”.

Bánh vớt ra, rửa sạch, ép hết nước ở các góc (bánh chưng) và hai đầu bánh (bánh tày). Có như thế bánh mới không bị chua và để được lâu. “Người ta cứ đồn đại bánh chưng nấu bằng pin nên vài tiếng là chín nhưng tôi cam đoan là không có chuyện đó. Bánh chúng tôi nấu đủ 10 tiếng đồng hồ mới vớt ra”, bà nói.

Tấm bánh vơi nỗi nhớ quê

Không chỉ cung ứng cho thị trường trong tỉnh Nghệ An, bánh chưng Vĩnh Hòa được thương lái đưa ra Hà Nội, vào Sài Gòn. Thậm chí mấy năm trở lại đây, bánh chưng của làng này còn được xuất ngoại sang Nhật Bản cho một số người Việt đang sinh sống và học tập ở đất nước này.

Những người Việt xa xứ không được đoàn tụ cùng gia đình vào dịp Tết đã đặt mua bánh chưng gia truyền để phần nào vơi đi nỗi nhớ quê.

Ngay sát nhà bà Loan, gia đình chị Nguyễn Thị Hồng Bính cũng đang tất bật với việc chẻ lạt, gói bánh. Vừa làm, người phụ nữ này tâm sự, bánh chưng Vĩnh Hòa thì có thương hiệu rồi, cứ Tết đến là khách ùn ùn đặt hàng, không phải tìm đầu ra.

Vào những dịp cao điểm này thì sợ không có sức mà gói chứ gói bao nhiêu người ta thu mua bấy nhiêu. Mười ngày sát Tết họ không có thời gian mà ăn hay ngủ, bếp phải đỏ lửa thâu đêm suốt sáng. Nhiều khi họ chỉ ăn qua quýt tại chỗ, mệt quá thì ngả lưng tại chiếu chợp mắt 1-2 tiếng lại phải dậy làm mới kịp bánh giao cho khách.

Những hộ dân ở làng Vĩnh Hòa đều có bí quyết riêng để có bánh ngon

Sau hơn 10 năm được công nhận làng nghề, cùng với các sản phẩm bún bánh khác, bánh chưng Vĩnh Hòa đã khẳng định được thương hiệu, góp phần giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân nơi đây.

Ông Lê Hồng Trường, Phó Chủ tịch UBND xã Hợp Thành (huyện Yên Thành) cho biết, làng nghề bún bánh Vĩnh Hòa hàng năm đóng góp đáng kể vào tổng thu nhập của toàn xã, tạo công ăn việc làm và mức thu nhập ổn định từ 3-5 triệu đồng/lao động của làng nghề. Riêng vào vụ Tết, có những hộ gia đình đạt thu nhập hơn 100 triệu đồng.

Ông Trường cho biết thêm, bánh chưng Vĩnh Hòa được khách hàng ưa chuộng, xuất đi thị trường Hà Nội, Vũng Tàu, TP HCM, đặc biệt là xuất khẩu cả sang Nhật. Hiện bánh chưng Vĩnh Hòa cũng đang được xúc tiến để xuất khẩu sang Lào, Đài Loan… nơi có nhiều người Việt Nam đang sinh sống.

Những nồi bánh chưng thơm phức được người dân Vĩnh Hòa sản xuất đang lan tỏa, mang sắc xuân đến gần hơn với ngày Tết cổ truyền của dân tộc; giúp cho mọi người, mọi nhà thêm sung túc, có một cái Tết thật đậm đà hương vị quê hương.

Kim Long