Bàn về tác động của luật an ninh mạng đến hoạt động kinh tế trong nước

Năm 2018 đang dần kết thúc và thời điểm Luật An ninh mạng chính thức có hiệu lực đang cần kề. Vì vậy, các chủ đề liên quan đến bộ luật này một lần nữa lại được “hâm nóng” trên mọi mặt trận, gây nên nhiều ý kiến tranh luận trái chiều.

Tạm gác lại quan điểm cá nhân lẫn những luồng thông tin tích cực hay tiêu cực tràn lan trên mạng. Hãy cùng nhau tiếp cận một góc nhìn khách quan, rộng mở hơn về Luật An ninh mạng, đặc biệt là ở khía cạnh kinh tế thông qua bài viết dưới đây.

1. Kiểm soát “chặt” hay “lỏng” có phụ thuộc vào Luật An ninh mạng?

Hầu hết những người kinh doanh online cho rằng, khi Luật An ninh mạng có hiệu lực, họ sẽ bị kiểm soát thông tin một cách triệt để. Cụ thể, tất cả tin nhắn, lịch sử tìm kiếm, lịch sử mua hàng…của người dùng Internet đều sẽ bị “phơi bày” trước Bộ Công an và Bộ Quốc phòng.

Với mục đích tăng cường an ninh mạng, việc thu thập thông tin là cần thiết dù nó có thể gây khó chịu cho người dùng. Thực tế ở thời điểm hiện tại, kể cả khi Luật An ninh mạng chưa được ban hành thì thông tin của người dùng cũng đang bị thu thập vô tội vạ, dù họ có đồng ý hay không. Để kiểm chứng, bạn có thể google cụm từ “mua data khách hàng”, hệ thống sẽ ngay lập tức trả về hàng trăm kết quả và chỉ cần một khoản chi phí nhỏ, bạn đã có trong tay tệp data như ý với đầy đủ thông tin như họ tên, ngày tháng năm sinh, số CMND hay thậm chí là thu nhập…

Việc sử dụng internet không còn là tự do? (Nguồn: Google.com.vn)

2. Vị thế cạnh tranh của Việt Nam trên trường quốc tế có vì một bộ luật mà suy yếu?

Các “nhóm chống đối” Luật An ninh mạng cho rằng Chính phủ đang có rất nhiều đạo luật và nền kinh tế của Việt Nam thì cực kỳ rối rắm. Dù có bổ sung thêm Luật An ninh mạng thì cũng không thể giúp môi trường kinh doanh trong nước khởi sắc hơn. Thậm chí, nó còn làm giảm nguồn đầu tư nước ngoài, gây khó khăn trong việc thu hút nhân lực và cản trở các doanh nghiệp làm cách mạng công nghệ.

Cụ thể, Điều 26 Luật An ninh mạng quy định:

Các doanh nghiệp nước ngoài khi cung cấp dịch vụ trên mạng viễn thông, mạng internet, các dịch vụ gia tăng trên không gian mạng Việt Nam cần phải có chi nhánh hoặc văn phòng đại diện tại Việt Nam.

Nhưng trên thực tế, 18 quốc gia thông qua quy định về quyền lưu trữ dữ liệu quan trọng trong phạm vi lãnh thổ quốc gia như Mỹ, Canada hay Trung Quốc đều không vì thế mà bị cô lập. Ngược lại, các điều khoản trong Luật An ninh mạng góp phần tạo ra môi trường kinh doanh công bằng hơn, nâng cao khả năng cạnh tranh cho các doanh nghiệp trong nước so với công ty nước ngoài.

Để hiểu rõ hơn về sự công bằng này, hãy cùng xem xét một ví dụ:

Khi chưa có Luật An ninh mạng, nếu muốn mua tên miền thông qua một công ty chính thức tại Việt Nam như Mắt Bão, cả bạn và đơn vị cung cấp tên miền đều phải chịu thuế. Nhưng một dịch vụ tên miền được cung cấp bởi doanh nghiệp nước ngoài như GoDaddy lại không phải chịu phần chi phí đó. Vậy đây có phải là một sự bất công lớn đối với các doanh nghiệp nội địa?

Có nhiều người nghi ngại Luật An ninh mạng vì những lý lẽ riêng và cảm thấy thật sự quan tâm đến nền kinh tế chung của nước nhà. Nhưng cũng có một bộ phận không nhỏ là những người kinh doanh online “trốn thuế”. Họ phản đối đơn giản vì cảm thấy sợ hãi khi phải đối mặt với một môi trường kinh doanh bình đẳng hơn.

3. Các công ty nước ngoài có rời bỏ Việt Nam vì Luật An ninh mạng?

Cũng theo Khoản 3 Điều 26:

Các doanh nghiệp nước ngoài cung cấp dịch vụ trên mạng viễn thông, mạng Internet tại không gian mạng của Việt Nam có các hoạt động thu thập, khai thác, phân tích dữ liệu do người dùng Việt Nam tạo ra thì bắt buộc phải lưu trữ dữ liệu này tại Việt Nam trong một khoảng thời gian theo quy định của Chính phủ.

Phần lớn các ý kiến đều cho rằng điều luật này sẽ dẫn tới 2 tình huống: “Một là các công ty này sẽ rút khỏi thị trường Việt Nam; Hai là sao chép dữ liệu thô từ trung tâm dữ liệu của họ sang các máy chủ thuê mướn ở Việt Nam”. Tuy nhiên, việc gia nhập hay rút lui khỏi thị trường nào đó phụ thuộc rất nhiều vào ”tiềm năng phát triển” của thị trường đó chứ không chỉ đơn thuần dựa vào một đạo luật. Hãy nhìn lại quá trình đeo bám thị trường Trung Quốc của Google hay Facebook, bạn sẽ có được câu trả lời.

Facebook vẫn “thèm muốn” Trung Quốc dù Quốc gia này đã thông qua Luật An ninh mạng (Nguồn: Zing.vn).

4. Dữ liệu lớn có an toàn với Luật An ninh mạng?

Trước khi trả lời câu hỏi này, chúng ta hãy cùng xem xét Quy định bảo vệ dữ liệu chung (GDPR) của châu Âu:

Theo quy định này, dữ liệu cá nhân được tập trung và bảo vệ ở mức cam kết rất cao. Trong các quyền của GDPR, người dùng sẽ có quyền phản đối việc thu thập thông tin khi chưa được đồng ý. Và Tổ chức nào thu thập dữ liệu bắt buộc phải dừng xử lý dữ liệu của chủ thể cho đến khi có thể chứng minh những lý do chính đáng để thực hiện điều này.

Luật An ninh mạng tại Việt Nam cũng có những quy định cụ thể bảo vệ thông tin cá nhân, được ghi tại Điều 17:

Phòng, chống gián điệp mạng; bảo vệ thông tin thuộc bí mật nhà nước, bí mật công tác, bí mật kinh doanh, bí mật cá nhân, bí mật gia đình và đời sống riêng tư trên không gian mạng.

Nhờ đó, người dùng có thể tránh khỏi các hành vi chiếm dụng, công khai, mua bán dữ liệu trái phép. Với hành vi sử dụng Internet chưa thành thạo, độ bảo mật kém và còn dễ dãi với các bên thu thập thông tin cá nhân, Luật An ninh mạng chính là một hành lang pháp lý có lợi cho người dùng. Tất nhiên không ai thích bị kiểm soát. Nhưng xét về mặt tích cực, lần đầu tiên, người dùng có nơi để yêu cầu các bên sử dụng trái phép thông tin của mình phải chấm dứt hành động.

Có thể Luật An ninh mạng vẫn còn một số thiếu sót khiến nhiều người nghi ngại, từ đó gây ra tranh cãi không đáng có nhưng đừng vội lên án một vấn đề nào đó trước khi bạn bỏ thời gian tìm hiểu một cách kỹ càng. Đừng là bầy quạ kêu gào giữa đám đông!

Hồng Nhân