Băn khoăn chọn cán bộ phải trong sáng: Chọn được không?
Đạo đức công vụ thì không phải chờ đến khi đưa ra các tiêu chí, quy định thì cán bộ mới có đạo đức.
TS Nguyễn Thành Sơn - nguyên Trưởng Ban Chiến lược Tập đoàn Than Khoáng sản Việt Nam (TKV) đặt câu hỏi như vậy khi đề cập tới các tiêu chí "trong sáng", "tự trọng", "trách nhiệm" khi tuyển chọn cán bộ vào làm việc tại Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp (Ủy ban) mới được lãnh đạo Ủy ban đặt ra.
Tổng Cty Hàng Hải Việt Nam là một trong những công ty lớn dự kiến sẽ về siêu ủy ban doanh nghiệp nhà nước quản lý. Ảnh: TPO
Vị chuyên gia cho biết, Ủy ban quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp được giao quản lý 19 tập đoàn, tổng công ty với tổng số vốn hơn 1 triệu tỷ đồng. Nếu gọi đúng tên, đây phải là một Siêu ủy ban với sự tập trung quyền lực cũng như trách nhiệm vô cùng lớn. Nếu không được giám sát cẩn thận thì nguy cơ tham nhũng là rất cao. Vì thế, việc lựa chọn được cán bộ đủ tâm, đủ tầm, đủ trình độ, đạo đức để tham gia vào Siêu ủy ban này rất khó.
Ông Sơn cho rằng, trên lý thuyết, khi đưa ra các tiêu chí tuyển chọn luôn rất đầy đủ, cụ thể, tuy nhiên, trên thực tế để chọn được người cán bộ đáp ứng đủ được các tiêu chí cũng như có thể phát huy được các tiêu chí đó hay không lại là vấn đề khác.
Ông nêu ví dụ, tiêu chí cán bộ trong sáng, tự trọng, trách nhiệm là các tiêu chí thuộc phạm trù lĩnh vực đạo đức, rất khó đo đếm, rất khó đánh giá.
Không thể vì thấy thực tế có nhiều cán bộ không trong sáng, có hành vi tham ô, tham nhũng, trục lợi... mà đặt ra các tiêu chí với hi vọng chất lượng cán bộ sẽ tốt hơn được.
Đối với ủy ban quản lý vốn, ông Sơn nhấn mạnh, yêu cầu trước hết phải là có trình độ chuyên môn. Còn về đạo đức công vụ thì không phải chờ đến khi đưa ra các tiêu chí, quy định thì cán bộ mới có đạo đức.
"Có hai vấn đề. Trước hết khi nhìn vào việc tuyển chọn cán bộ ở một lĩnh vực như điện, than, dầu khí, quyền lực tập trung ở một bộ thôi mà chúng ta cũng chưa làm tốt. Câu chuyện thua lỗ tại 12 đại dự án, chuyện cán bộ lãnh đạo vướng lao lý, bị kỷ luật, thiếu trách nhiệm... chính là minh chứng cho trình độ, năng lực quản lý của cán bộ ngành công thương. Như vậy, khi tuyển chọn cán bộ cho một Siêu ủy ban với quyền lực và trách nhiệm liên bộ như vậy có dễ không?
Rõ ràng, yêu cầu ở đây khác nhau hoàn toàn. Quản lý một bộ khác với quản lý một cơ quan siêu siêu bộ, không phải ai cũng làm được.
Nếu thiếu trình độ, thiếu chuyên môn, thiếu kỹ năng thì yêu cầu cán bộ phải trong sáng, tự trọng, phải trách nhiệm là một yêu cầu chưa sát thực tế. Không có trình độ thì khó mà trong sáng được và khi không có trình độ thì không thể làm được việc, như vậy cũng rất khó có thể chịu trách nhiệm được về chuyên môn.
Do đó, chúng ta nên hiểu, trong sáng, tự trọng, trách nhiệm là tiêu chí bắt buộc đối với bất kỳ cán bộ, nhân viên nào làm trong cơ quan, bộ máy hành chính nhà nước. Dù ở vị trí nào cũng cần phải có đạo đức, từ người bảo vệ cơ quan cho tới những người nắm các chức vụ cao như giám đốc, phó giám đốc", TS Nguyễn Thành Sơn thẳng thắn.
Bài học Trung Quốc
Trở lại vấn đề quản lý vốn, đề cập tới bài học từ Trung Quốc, TS Nguyễn Thành Sơn cho rằng, việc điều hành, quản lý một Siêu ủy ban với quyền lực và nguồn vốn lớn như vậy không hề dễ dàng. Bản thân Trung Quốc sau thời gian dài thử nghiệm cuối cùng cũng đã phải chấp nhận thất bại.
"Việt Nam phải nhìn vào sự thất bại của Trung Quốc làm bài học. Trong khi đó, phân tán quyền lực sẽ giúp quản lý tốt hơn, giảm được tình trạng liên kết, hình thành lợi ích nhóm", ông Sơn nói.
Theo ông Sơn, ngay từ đầu cá nhân ông cũng như nhiều chuyên gia đều tỏ ra lo ngại về tính hiệu quả của ủy ban này vì ngay việc làm thế nào để cho việc quản lý của ủy ban vừa hiệu quả vừa minh bạch, trong sạch cũng đã là vấn đề rất khó khăn.
Về chuyên môn, thay vì trước đây mỗi lĩnh vực đều được giao cho một bộ ngành phụ trách, nay sẽ tập trung tất cả vào một ủy ban. Việc này đòi hỏi người lãnh đạo cũng phải là người "siêu trình độ" mới có thể quản lý hết được.
Băn khoăn với tiêu chí chọn cán bộ phải trong sáng
"Việc quản lý một ủy ban vốn không đơn giản chỉ làm các phép tính cộng, trừ, nhân chia các con số, đằng sau mỗi con số còn đòi hỏi các yêu cầu về tính kỹ thuật, về chuyên môn, về công nghệ... Liệu ủy ban có đủ năng lực để, trình độ, đủ kỹ năng để điều hành?
Một ví dụ rất đơn giản, khi thực hiện việc phân bổ vốn thì cũng phải có đơn vị phân tích, đánh giá về tính hiệu quả kinh tế của nguồn vốn đó, việc phân bổ dựa trên cơ sở nào...? Ở đây là vấn đề công nghệ và kỹ thuật sẽ quyết định tính hiệu quả của dự án chứ không đơn giản chỉ là thu - chi.
Do đó, nếu không cẩn thận thì nguy cơ lại mọc thêm một bộ máy quản lý mới, với sự phình to nhân sự, tốn kém tiền của, chưa chắc đã hiệu quả", ông Sơn nói.
