Bài 2: Gỡ nút thắt đơn thư khiếu nại, tố cáo từ cơ sở

Cán bộ yếu - bài toán nan giải

Ngày 26-9-2018, bà Nguyễn Thị Hiếu, ở khu dân cư An Đồng, xã An Hòa, huyện Vĩnh Bảo (Hải Phòng) đến trụ sở tiếp công dân của Thanh tra thành phố kiến nghị về việc gia đình bà bị thu hồi đất. Tiếp nhận vụ việc này, ông Đỗ Văn Quynh, cán bộ tiếp dân nhận thấy, đơn của bà Hiếu trình bày chưa rõ ràng, đây không phải là kiến nghị mà phải là khiếu nại mới đúng. Ông Quynh đã hướng dẫn bà Hiếu gửi đơn khiếu nại đến Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Bảo giải quyết. Đó là một hướng dẫn chuẩn xác. Như vậy, nếu không phải là một người tiếp công dân có kiến thức như ông Đỗ Văn Quynh thì đơn của bà Hiếu vẫn chỉ là kiến nghị như bà viết. Trong xử lý đơn thư thì kiến nghị và khiếu nại sẽ được giải quyết khác nhau, thời gian, trình tự cũng khác nhau.

Lịch tiếp công dân của lãnh đạo các cấp và số điện thoại đường dây nóng của Chánh thanh tra, Phó chánh thanh tra TP Hải Phòng được công khai để người dân liên lạc. Ảnh: QUANG THÁI

Trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân, ông Bùi Minh Sáng, Trưởng phòng Thanh tra, giải quyết KNTC 4, Thanh tra tỉnh Nam Định, cho rằng: “Có một thực trạng là ở cấp cơ sở hiện nay (chủ yếu là cấp xã, phường) khó nhất là tìm được người đảm nhận nhiệm vụ tiếp dân, giải quyết đơn thư KNTC. Thông thường, các xã giao cho bộ phận "một cửa" nên trình độ không phù hợp, dẫn tới việc phân loại đơn thư không đúng. Khi phân loại không đúng, đơn thư sẽ bị chuyển lòng vòng, mất nhiều thời gian, khó cho khâu giải quyết. Lãnh đạo xã hết nhiệm kỳ lại thay đổi vị trí, người lãnh đạo mới tiếp cận chưa nắm được vấn đề, trong khi có những vụ việc khiếu kiện liên quan đến đất đai, chế độ chính sách có khi kéo dài hàng chục năm”.

Không phủ nhận đội ngũ cán bộ cấp cơ sở đã có nhiều cố gắng, song do trình độ, năng lực hạn chế khiến công tác giải quyết KNTC còn bất cập. Tại tỉnh Kon Tum, trong Kết luận thanh tra số 1442/TB-TTCP ngày 8-6-2017, Thanh tra Chính phủ cũng chỉ ra những hạn chế trong tiếp công dân, KNTC của Chủ tịch UBND tỉnh Kon Tum và các sở, ban, ngành của địa phương này như: Đội ngũ làm công tác tiếp công dân, giải quyết KNTC chưa được bồi dưỡng về nghiệp vụ làm ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu quả công tác (gồm các huyện: Sa Thầy, Đăk Tô, Tu Mơ Rông; các sở: Xây dựng, Nội vụ, Công Thương, Lao động-Thương binh và Xã hội, Tài chính, Tài nguyên và Môi trường, Kế hoạch và Đầu tư…). Tại tỉnh Bắc Ninh, Kết luận thanh tra số 2488/TB-TTCP, ngày 5-10-2017 của Thanh tra Chính phủ về việc thanh tra trách nhiệm Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh trong việc thực hiện pháp luật về thanh tra, tiếp công dân, KNTC và phòng, chống tham nhũng giai đoạn 2011-2015 đã chỉ rõ hạn chế: Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật còn đơn điệu, chất lượng chưa cao, chưa thường xuyên nên hiệu quả tác động về nhận thức, hiểu biết của người dân còn hạn chế. Chính điều này lý giải phần nào nguyên nhân số vụ việc KNTC đúng của Bắc Ninh giai đoạn 2011-2015 tỷ lệ thấp, chỉ chiếm khoảng 6-7%. Trong công tác giải quyết KNTC, TP Hải Phòng cũng đã chỉ ra những hạn chế ở cơ sở như: Công tác đối thoại trong giải quyết KNTC chưa được chú trọng; đội ngũ cán bộ chuyên sâu về tiếp dân, giải quyết KNTC có nơi còn thiếu, chất lượng hạn chế. Tỉnh Quảng Ninh cũng chỉ rõ hạn chế đối với đội ngũ cán bộ cơ sở, như: Tình trạng thiếu trách nhiệm trong giải quyết khiếu nại lần hai chưa được khắc phục triệt để, thể hiện qua việc cử người tham gia đối thoại không đúng thành phần; công chức, người được cử tham gia đối thoại không nghiêm túc nghiên cứu các tình tiết để đưa ra biện pháp giải quyết theo quy định của pháp luật mà thay bằng bảo lưu kết quả giải quyết khiếu nại lần đầu mặc dù có chứng cứ rõ ràng, thể hiện sự quan liêu, thiếu trách nhiệm dẫn đến thời gian giải quyết kéo dài.

Tại Phiên họp toàn thể lần thứ 13 của Ủy ban Pháp luật của Quốc hội diễn ra ngày 26-9-2018 thẩm tra báo cáo của Chính phủ về công tác giải quyết KNTC năm 2018, báo cáo của Chính phủ về công tác giải quyết KNTC năm 2018 cho thấy, tình hình KNTC trong năm nay tăng cả về số lượng công dân đến cơ quan hành chính nhà nước để KNTC, phản ảnh, kiến nghị và số lượng đơn KNTC, số vụ việc KNTC thuộc thẩm quyền giải quyết của cơ quan hành chính nhà nước... Nội dung khiếu nại tập trung chủ yếu về đất đai như: Thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư, tranh chấp đất đai.

Cần sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị

Để hạn chế tình trạng KNTC, nâng cao hiệu quả công tác tiếp công dân, giải quyết KNTC, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu các cơ quan chức năng liên quan phải chấn chỉnh những tồn tại, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, nhằm hạn chế phát sinh KNTC. Thủ tướng yêu cầu khi xảy ra vụ việc KNTC đông người, phức tạp, dư luận xã hội quan tâm, chủ tịch UBND các cấp phải đề cao trách nhiệm, sâu sát, quyết liệt, trực tiếp đối thoại với người dân, có biện pháp chỉ đạo giải quyết kịp thời, không để phát sinh thành “điểm nóng” gây phức tạp về an ninh, trật tự.

Quán triệt chỉ đạo của Thủ tướng, các địa phương đã bắt tay vào cuộc một cách nghiêm túc. Tại buổi làm việc với Thanh tra tỉnh Nam Định vào chiều 26-9 vừa qua, chúng tôi được mời tham dự cuộc họp xử lý vụ việc của bà Lê Thị Nga (ở đội 10, khu Tân Lâm, thị trấn Lâm, huyện Ý Yên) khiếu nại về việc UBND huyện Ý Yên thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với gia đình bà. Chủ trì cuộc họp này là ông Nguyễn Phùng Hoan, Phó chủ tịch UBND tỉnh Nam Định, Chủ tịch Hội đồng tư vấn giải quyết KNTC của tỉnh. Tham gia cuộc họp có các thành viên Hội đồng tư vấn và lãnh đạo UBND huyện Ý Yên. Tại buổi làm việc, người dân được trình bày đầy đủ ý kiến của mình, các thành viên cơ quan chức năng lắng nghe một cách cầu thị và chỉ đạo giải quyết vụ việc theo đúng pháp luật, vì quyền lợi chính đáng của người dân. Ông Vũ Minh Lượng, Chánh thanh tra tỉnh, cho biết: “Trong giải quyết các vụ việc phức tạp, lãnh đạo tỉnh Nam Định trực tiếp nghe báo cáo từng vụ việc, xác định rõ nguyên nhân, phương hướng giải quyết, chốt thời gian chủ tịch UBND huyện và các đơn vị liên quan phải giải quyết dứt điểm. Với cách làm đó, Nam Định là một trong những tỉnh ít khi có vụ việc hoặc công dân lên Trung ương KNTC”.

Ở cơ sở hiện có tình trạng ban hành công văn, thông báo trả lời thay cho việc ban hành quyết định giải quyết khiếu nại, kết luận giải quyết tố cáo. Đây là nguyên nhân khiến người dân gửi đơn đến nơi có thẩm quyền giải quyết tiếp theo thì không thể thụ lý giải quyết vì chưa có quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu. Để khắc phục tình trạng này, UBND tỉnh Quảng Ninh đã ban hành nhiều văn bản quy định trách nhiệm người đứng đầu, cán bộ các cấp. Đối với những vụ việc có khiếu nại lần hai lên tỉnh, tỉnh sẽ kiểm tra lại cách giải quyết lần đầu. Nếu việc giải quyết lần đầu ở cơ sở không đúng, cấp có thẩm quyền sẽ yêu cầu cơ sở giải quyết lại. Nếu vụ việc được khiếu nại lần hai có căn cứ, cấp có thẩm quyền sẽ giải quyết, trực tiếp lãnh đạo tỉnh nghe báo cáo vụ việc và thống nhất phương pháp giải quyết.

Trong thời gian qua, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Thanh tra Chính phủ đang tiến hành xây dựng kế hoạch giải quyết các vụ việc KNTC phức tạp kéo dài. Phó tổng Thanh tra Chính phủ Nguyễn Văn Thanh đề nghị, sau khi kế hoạch được ban hành, Thanh tra Chính phủ sẽ tổ chức hội nghị tập huấn cho tất cả địa phương với quyết tâm giải quyết căn bản, triệt để vụ việc khiếu nại phức tạp kéo dài. Đồng thời, trong kế hoạch, trách nhiệm của từng cấp đối với giải quyết các vụ việc cũng được phân định rõ ràng theo từng tiêu chí cụ thể, sẽ không còn việc đùn đẩy trách nhiệm giữa các cấp, ngành và địa phương với Trung ương.

Trong những năm qua, việc thực hiện thanh tra, kiểm tra được Thanh tra Chính phủ cũng như tổ chức thanh tra các tỉnh, thành phố trong cả nước thực hiện thường xuyên. Qua thanh tra phát hiện không ít vụ việc sai phạm, từ đó cơ quan thanh tra các cấp đã kiến nghị xử lý nghiêm túc, minh bạch, dứt điểm nhiều vụ việc, qua đó tạo niềm tin với người dân về việc chấp hành luật pháp và duy trì nghiêm kỷ cương phép nước. Tuy nhiên, vẫn có không ít vụ việc quá trình thực hiện còn sai sót, chậm xử lý, thu hồi tài sản sau thanh tra gặp nhiều khó khăn, cần tiếp tục làm rõ.

NGUYỄN ANH TUẤN - VŨ QUANG THÁI

----------------------

(còn nữa)