Ba 'ông lớn' ngành nông nghiệp vung vãi đất công - Bài 2: Góp vốn bằng đất 'vàng', thoái vốn bất chấp pháp luật

Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam (VRG), Tổng công ty Lâm nghiệp Việt Nam (Vinafor) và Tổng công ty Chè Việt Nam (Vinatea) được xem là 3 “ông lớn” thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Được giao quản lý hàng trăm ngàn héc-ta đất nông, lâm nghiệp và đất phi nông nghiệp ở nhiều địa phương trên cả nước, nhưng theo công bố mới đây của Thanh tra Chính phủ, 3 đơn vị này đã buông lỏng quản lý, để đất bị lấn chiếm, sử dụng trái phép; bán, cho thuê đất công sai luật đến mức phải chuyểncơ quan công an điều tra.

Khu đất tại số 225 - Nam Kỳ Khởi Nghĩa (quận 3, TP.HCM) - một trong 12 địa điểm liên quan sai phạm của Vinatea trước khi cổ phần hóa Ảnh: Quang Định

Bài 2: Góp vốn bằng đất “vàng”, thoái vốn bất chấp pháp luật

Không chỉ để hàng chục ngàn héc-ta đất nông, lâm nghiệp bị lấn chiếm, theo Thanh tra Chính phủ, VRG, Vinafor và Vinatea (giai đoạn trước khi cổ phần hóa) còn dùng nhiều cơ sở nhà đất ở vị trí “vàng” được giao quản lý để góp vốn liên doanh, liên kết; thoái vốn không qua đấu giá, vi phạm pháp luật nghiêm trọng đến mức phải đề nghị Bộ Công an vào cuộc.

Mang đất công đi góp vốn, thoái vốn không đấu giá

Đây được xác định là sai phạm lớn nhất tại Vinatea trong giai đoạn trước khi cổ phần hóa. Theo Thanh tra Chính phủ, trước khi cổ phần hóa, Hội đồng Quản trị và Ban Giám đốc Vinatea (cũ) đem 12 khu đất có vị trí “vàng” ở nhiều tỉnh, thành phố lớn để góp vốn liên doanh, liên kết, cho thuê lại đất không đúng quy định, thoái vốn không thông qua đấu giá, vi phạm quy định pháp luật.

Cụ thể, tại Hà Nội, gồm các khu đất: số 67 - Ngô Thì Nhậm (quận Hai Bà Trưng); số 25D - Cát Linh (quận Đống Đa); khu đất 1.500 m2 tại phố Trần Khát Chân (quận Hai Bà Trưng); Kho Cổ Loa (xã Việt Hùng, huyện Đông Anh).

Tại Hải Phòng, gồm các khu đất: số 126 - phố Lạch Tray (quận Ngô Quyền); số 341 - Vạn Mỹ (quận Hải An). Tại tỉnh Hòa Bình, gồm khu đất có diện tích 13.147 m2 (huyện Lương Sơn).

Ngày 19/2/2021, Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam (VRG) đã có văn bản gửi Ban Tuyên giáo Thành ủy TP.HCM, Sở Thông tin và Truyền thông TP.HCM và Hội Nhà báo TP.HCM phản hồi về những nội dung liên quan đến Thông báo Kết luận của Thanh tra Chính phủ về quản lý, sử dụng đất đai tại Tập đoàn.

Theo đó, VRG cho rằng, trong ngày 18/2/2021, một số cơ quan báo chí đã đưa thông tin chưa đầy đủ, trên tiêu đề chỉ nêu “kết luận thanh tra ở Tập đoàn Cao su”, đồng thời nêu các vụ việc chuyển cơ quan điều tra, nhưng không xác định rõ thuộc đơn vị nào. Trong khi đó, 12 vụ việc chuyển cơ quan điều tra không do Tập đoàn quản lý và sử dụng. Cách đưa tin như trên đã khiến độc giả hiểu nhầm sai phạm nghiêm trọng chủ yếu tập trung ở Tập đoàn, tạo dư luận bất lợi và làm xấu hình ảnh của Tập đoàn trong và ngoài nước, gây ảnh hưởng tới Tập đoàn trên Sàn giao dịch Chứng khoán TP.HCM.

Tại tỉnh Sơn La, gồm các khu đất ở xã Vân Hồ (huyện Mộc Châu): khu đất có diện tích 11.022 m2 (vườn ươm trồng chè) tại thôn Chiềng Đi; khu đất có diện tích 15.123 m2 (Nhà máy Chè Vân Hồ) tại thôn Bó Nhang; Khu đất có diện tích 5.402 m2 (Nhà máy Chè Chiềng Đi) tại thôn Chiềng Đi.

Tại TP.HCM, gồm các khu đất: số 59 - An Bình (phường 6, quận 5); số 225 - Nam Kỳ Khởi Nghĩa (quận 3).

Liên quan nội dung này, hồi tháng 9/2020, khi mới nhận được Kết luận của Thanh tra Chính phủ, Vinatea (đã cổ phần hóa) có thông cáo báo chí cho rằng, toàn bộ sai phạm trong việc chấp hành pháp luật trong quản lý, sử dụng đất đai hoàn toàn thuộc trách nhiệm, phạm vi quản lý của Tổng công ty Chè Việt Nam giai đoạn là doanh nghiệp nhà nước. Vinatea (đã cổ phần hóa) hiện không liên quan.

Thông cáo báo chí của Vinatea (đã cổ phần hóa) nêu, trong danh sách 12 khu đất được Thanh tra Chính phủ xác định vi phạm pháp luật trong quản lý và sử dụng đất đai, có 3 khu đất liên quan thuộc danh mục tài sản được Nhà nước bàn giao chính thức cho Vinatea, gồm: số 225 - Nam Kỳ Khởi Nghĩa, số 59 - An Bình (tại TP.HCM), số 92 - Võ Thị Sáu (trụ sở chính, tại Hà Nội). Hiện nay, cả 3 khu đất này đều bị vi phạm nghiêm trọng pháp luật trong quản lý và sử dụng đất đai khiến Vinatea (mới) có nguy cơ mất quyền kế thừa, sở hữu tài sản và thiệt hại lớn trong hoạt động phát triển doanh nghiệp.

Để bảo vệ quyền lợi cho các cổ đông, nhà đầu tư, đồng thời bảo vệ uy tín thương hiệu, Vinatea (mới) cho biết, sẽ tiến hành các thủ tục pháp lý cần thiết để khiếu nại và khởi kiện các sai phạm khác thuộc giai đoạn là doanh nghiệp nhà nước.

Cụ thể, khởi kiện các sai phạm pháp luật trong quản lý và sử dụng đất đai về 3 khu đất thuộc danh mục tài sản được Nhà nước bàn giao chính thức cho Vinatea khi cổ phần hóa (bao gồm: số 225 - Nam Kỳ Khởi Nghĩa, số 59 - An Bình và số 92 - Võ Thị Sáu) để thực hiện quyền sở hữu và bảo vệ tài sản chính đáng của doanh nghiệp; khiếu nại tới các cơ quan quản lý nhà nước liên quan về việc: quyết toán cổ phần hóa về tài chính thuộc trách nhiệm của doanh nghiệp nhà nước, bao gồm cả khoản lỗ 61 tỷ đồng phát sinh từ giai đoạn trước cổ phần hóa và lãi chậm nộp phát sinh; khởi kiện các nghĩa vụ về các khoản nợ và bảo lãnh ngân hàng của doanh nghiệp nhà nước: Tổng công ty Chè Việt Nam - Công ty TNHH MTV không có trong nội dung bàn giao cổ phần hóa doanh nghiệp cho Vinatea.

Còn với VRG, liên quan việc xử lý, sắp xếp lại nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước theo Quyết định số 09/2007/QG-TTg, ngày 19/1/2007 của Thủ tướng Chính phủ, theo Thanh tra Chính phủ, tính đến thời điểm thanh tra, VRG đã xử lý, sắp xếp đối với 43 cơ sở nhà, đất, với tổng diện tích đất là 15,39 ha, diện tích nhà là 42.198 m2, nhưng số lượng trên chỉ chiếm 5,7% cơ sở nhà, đất phải sắp xếp lại theo quyết định của Thủ tướng.

Kết quả thanh tra cho thấy, cơ sở nhà đất tại số 177 - Hai Bà Trưng (quận 3, TP.HCM) và số 56 - Nguyễn Du (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) được VRG cho một số đơn vị thuê một phần diện tích làm văn phòng làm việc là chưa phù hợp quy định của Luật Đất đai. Cơ quan thanh tra cũng chỉ rõ, việc cho thuê đất, cho mượn nhà, để xảy ra tình trạng lấn chiếm, hoặc không sử dụng gây lãng phí tại Nhà E1, phố Tạ Quang Bửu (Hà Nội), các cơ sở tại đường Xô Viết Nghệ Tĩnh (TP.HCM).

Đối với Vinafor, tổng công ty này chỉ mới trình cơ quan chức năng phê duyệt, xử lý sắp xếp 7 cơ sở nhà đất với tổng diện tích hơn 5,1 ha; còn 76 cơ sở khác có tổng diện tích hơn 50 ha thì vẫn chưa được sắp xếp xử lý theo quy định về sắp xếp lại nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước.

Đáng lưu ý, kết quả kiểm tra tại thửa đất số 67 - Ngô Thì Nhậm (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) cho thấy, theo biên bản làm việc giữa Vinafor và Công ty cổ phần Thương mại lâm sản Hà Nội, 12 gian nhà tầng 1 có diện tích hơn 343 m2 thuộc quyền quản lý và sử dụng của Vinafor. Bộ Tài chính và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng có các văn bản xác nhận khu đất có vị trí đắc địa này nằm trong danh mục tài sản cố định đã được tính vào giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa của Vinafor.

Tuy nhiên, năm 2007, Sở Tài nguyên và Môi trường TP. Hà Nội đã thực hiện thủ tục đổi tên trên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất diện tích trên cho Công ty cổ phần Thương mại lâm sản Hà Nội.

Năm tỉnh, thành phố chịu trách nhiệm liên quan

Trong vụ Vinatea (trước khi cổ phần hóa) dùng 12 khu đất để góp vốn liên doanh, liên kết và cho thuê lại đất không đúng quy định, thoái vốn không thông qua đấu giá…, có tới 5 địa phương phải chịu trách nhiệm liên quan.

Cụ thể, sở, ngành chức năng và UBND TP.HCM có trách nhiệm liên quan trong quản lý nhà nước đối với cơ sở nhà đất số 59 - An Bình; trong việc ký hợp đồng thuê đất, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tại số 225 - Nam Kỳ Khởi Nghĩa, vi phạm quy định của Luật Đất đai và Nghị định số 181/2004/NĐ-CP ngày 29/10/2004 của Chính phủ.

Các sở, ngành chức năng và UBND TP. Hà Nội có trách nhiệm liên quan trong quản lý nhà nước đối với cơ sở nhà, đất có sai phạm tại số 25D - Cát Linh; khu đất 1.500 m2 tại phố Trần Khát Chân; Kho Cổ Loa; số 67 - Ngô Thì Nhậm.

Còn UBND TP. Hải Phòng và sở, ngành chức năng thì phải chịu trách nhiệm liên quan trong quản lý nhà nước khi quyết định cho thuê, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mà vi phạm quy định pháp luật về đất đai tại số 126 - Lạch Tray và số 341 - Vạn Mỹ.

Tương tự, sở, ngành chức năng và UBND tỉnh Sơn La cũng phải gánh trách nhiệm liên quan trong quản lý nhà nước đối với việc hợp đồng và cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với đất vườn ươm Chiềng Đi, đất Nhà máy Chè Vân Hồ và đất Nhà máy Chè Chiềng Đi (đều tại xã Vân Hồ, huyện Mộc Châu).

Sở, ngành chức năng và UBND tỉnh Hòa Bình do quyết định cho thuê, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất với khu đất hơn 13.000 m2 tại huyện Lương Sơn, vi phạm quy định pháp luật về đất đai, nên cũng phải chịu trách nhiệm trong quản lý nhà nước trong sai phạm của Vinatea. (Còn tiếp)

Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng giao Bộ Công an chỉ đạo cơ quan điều tra xác minh, xử lý theo quy định pháp luật đối với vi phạm trong quản lý, sử dụng nhà đất ở 12 địa điểm, gồm: số 67 - Ngô Thì Nhậm (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội); số 25D - Cát Linh (quận Đống Đa, Hà Nội); khu đất 1.500 m2 tại phố Trần Khát Chân (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội); Kho Cổ Loa (xã Việt Hùng, huyện Đông Anh, Hà Nội); số 126 - phố Lạch Tray (phường Lạch Tray, quận Ngô Quyền, Hải Phòng); số 341 - Vạn Mỹ (phường Đông Hải, quận Hải An, Hải Phòng); khu đất có diện tích 13.147 m2 tại huyện Lương Sơn (tỉnh Hòa Bình); khu đất có diện tích 11.022 m2 (vườn ươm trồng chè) tại thôn Chiềng Đi (xã Vân Hồ, huyện Mộc Châu, Sơn La); khu đất có diện tích 15.123 m2 (Nhà máy Chè Vân Hồ) tại thôn Bó Nhang (xã Vân Hồ, huyện Mộc Châu, Sơn La); khu đất có diện tích 5.402 m2 (Nhà máy Chè Chiềng Đi) tại Chiềng Đi (xã Vân Hồ, huyện Mộc Châu, Sơn La); số 59 - An Bình (phường 6, quận 5, TP.HCM); số 225 - Nam Kỳ Khởi Nghĩa (quận 3, TP.HCM).

Ngô Nguyên