Ba Bể - 'nàng tiên' giữa núi rừng

Thiếu nữ Tày chèo thuyền độc mộc trên hồ Ba Bể. Ảnh: Nam Hoàng

Vẻ đẹp hoang sơ

Hồ Ba Bể thuộc xã Nam Mẫu, huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn, cách Thủ đô Hà Nội khoảng 220km. Mặt hồ rộng 500ha, không những nằm trong top 20 hồ nước ngọt lớn nhất thế giới, mà từ năm 2004, hồ Ba Bể còn được công nhận là Vườn di sản ASEAN.

Người dân địa phương gọi Ba Bể là “Slam Pé”, nghĩa là ba hồ. Tên gọi này xuất phát từ việc hồ là nơi tụ lưu của ba nhánh sông Pé Lầm, Pé Lù và Pé Lèng. Tọa lạc giữa một vùng núi đá vôi rộng lớn, hồ Ba Bể mang vẻ đẹp hoang sơ và thơ mộng với không khí trong lành tươi mát. Vào sáng sớm, khi sương chưa tan, hồ mang vẻ đẹp huyền bí. Cũng quang cảnh ấy, dưới ánh mặt trời rực rỡ vào ngày nắng đẹp mặt hồ trong xanh in đậm bóng núi mây trời trông như một bức tranh phong cảnh hữu tình. Lãng mạn hơn là khi chúng tôi nhìn thấy những cô gái Tày trong bộ đồ màu chàm, thong dong trên chiếc thuyền độc mộc nhỏ bé giữa bao la trời nước.

Có nhiều sự lựa chọn để tham quan, du ngoạn hồ Ba Bể. Nếu đi số đông có thể thuê thuyền máy, nếu đi ít người hay thích mạo hiểm có thể thuê thuyền độc mộc rồi thong thả xuôi thuyền trên hồ, vừa chiêm ngưỡng vẻ đẹp vừa nghe những câu chuyện cổ tích về vùng đất này qua lời kể của người chèo thuyền kiêm hướng dẫn viên. Đó là câu chuyện gắn với chiếc hồ có tên đầy màu sắc huyền thoại: Ao Tiên - nằm chênh vênh trên đỉnh núi đá vôi, quanh năm đầy ắp nước. Hay truyền thuyết về sự hình thành hồ Ba Bể được khắc trên tấm bia đá niên hiệu Khải Định thứ 9 (năm 1925) trên đảo Pò Giả Mải - tức Gò Bà Góa tại hồ Pé Lèng. Rời động Puông, chúng tôi đến thác Đầu Đẳng hùng vĩ. Thác dài hơn 1.000m với 3 bậc đá, mỗi bậc chênh nhau khoảng 3 đến 4m theo chiều dài, tạo thêm nét hoang sơ hùng vĩ và lãng mạn cho Ba Bể.

Hồ Ba Bể thu hút du khách ở vẻ đẹp của một hồ giữa lưng chừng núi cùng hệ thống phức hợp ao, động, thác. Theo anh Nguyễn Tuấn Linh, Giám đốc Công ty lữ hành quốc tế “Mr Linh,s Adventures”, nơi đây có hơn 417 loài thực vật, 299 loài động vật có xương sống. Dưới lòng hồ có hơn 49 loài cá nước ngọt, trong đó có một số loại quý hiếm như cá chép kính, rầm xanh, cá anh vũ và cá lăng.

Những hang động bí ẩn

Ngoài cảm giác thênh thang giữa một vùng trời, núi, đến Ba Bể, chúng tôi còn được trải nghiệm cảm giác tranh tối tranh sáng trong động Puông. Động dài 300m, cao hơn 30m, có nhiều nhũ đá thiên hình vạn trạng, đẹp lung linh và huyền bí, tạo nên nét thơ mộng của dòng sông uốn mình qua những góc hẹp trong động.

Gần đây, anh Nguyễn Tuấn Linh cùng các thành viên ở Công ty lữ hành quốc tế “Mr Linh,s Adventures” và những người bạn địa phương có một cuộc chinh phục mới và đã tìm thấy một hang động rất lớn tại xã Hoàng Trĩ, huyện Ba Bể. Đây được coi là một khám phá hang động mới nhất ở phía Bắc nước ta. Theo ước tính ban đầu, động có chiều dài khoảng 3-5km, sâu phía trong dốc lên 40m. Nước trong hang được chảy ra từ hai con suối khác nhau và tụ lại một điểm. Một con suối có chiều dài 1,5km và con suối khác có chiều dài 2,4km.

Anh Nguyễn Tuấn Linh mong muốn thiết lập thêm những cuộc khám phá mới để làm rõ toàn bộ sự bí ẩn của hang động nơi đây. Bên trong động có rất nhiều những thạch nhũ, cột thạch nhũ với những hình dạng kỳ thú và lấp lánh mỗi khi chiếu đèn vào. Thêm nữa, trong động còn có dơi và rất nhiều loài thực vật ấn tượng, thu hút các nhà khoa học đến nghiên cứu. Lối vào động nằm giữa lưng chừng núi được khéo léo che lấp bởi cánh rừng nguyên sinh, trông thật huyền ảo. Với việc tìm ra hang động mới này, từ nay, du khách đã có thêm một lý do nữa để đến với hồ Ba Bể.

Đặc sản khó quên

Đến Ba Bể, không chỉ được thưởng ngoạn cảnh sắc thiên nhiên đẹp, chúng tôi còn được tìm hiểu về cuộc sống hằng ngày của đồng bào dân tộc Tày, Mông, Dao đang sinh sống tại 15 bản trong Vườn quốc gia Ba Bể. Trong đó, người Tày sống tại đây lâu nhất (hơn 2.000 năm) và đông nhất (58%). Nhiều hộ dân sống ven hồ nơi đây nay mở dịch vụ du lịch homestay. Sống trong nhà dân, cùng ăn tối, chúng tôi được hòa mình vào các làn điệu dân ca như hát Then, Si, Lượn, múa khèn do các chàng trai, cô gái bản thể hiện, cảm thấy lòng mình như thư thái hơn.

Đến với Ba Bể, bạn còn được thưởng thức những món ăn đặc sản riêng như rau rừng, lợn sữa, thịt heo mọi gác bếp, nếp nương, măng trúc, tôm chua, cá hồ nướng, chuối rừng... Cá hồ nướng ở Ba Bể là món ăn khoái khẩu của nhiều du khách, bởi tuy bé bằng ngón tay nhưng cá lại có hương vị thơm nồng hấp dẫn. Với tôm chua, ở Ba Bể, người dân thường ăn cùng thịt chân giò, hoặc thịt ba chỉ luộc kèm với đĩa khế chua, hay chuối xanh và đinh lăng... Ăn tới đâu vị ngon thấm tới đấy.

Còn món thịt gác bếp, khác với một số dân tộc khác, người Tày sống quanh hồ Ba Bể thường bỏ thịt vào sọt hoặc gùi đi rừng rồi mới treo lên bếp. Khói từ bếp củi hằng ngày hun lên làm thịt có màu vàng ươm. Giữa khung cảnh thiên nhiên trời nước mênh mang, nhấm nháp tôm chua, món thịt gác bếp cùng chén rượu ngô cay như muốn kéo níu chúng tôi ở lại du ngoạn với Ba Bể lâu hơn nữa.

Nam Hoàng