Anh: Thủ tướng May cố cứu thỏa thuận Brexit sau ba thất bại liên tiếp

Theo các phân tích gia, vào tuần sau, chính trường Anh sẽ nổi sóng vì Brexit. Liệu Anh có rời được EU?

Quốc hội Anh nổi giận vì bị Thủ tướng May 'lừa dối'

Thủ tướng May bị cáo buộc là đã "lừa dối Quốc hội, tuy là không chủ tâm" sau khi toàn bộ nội dung tư vấn pháp lý đối với chính phủ của bà về thỏa thuận Brexit được công bố. Nội dung này được công bố lúc 11h30 trưa ngày 5/12 (giờ London).

Đảng SNP nói bà đã "che giấu các sự kiện" sau khi lời tư vấn với nội dung cảnh báo về thỏa thuận thiết lập chốt chặn “backstop” (là biện pháp nhằm tránh việc phải thiết lập trở lại các chốt kiểm tra thực sự trên đường biên giới với Ireland) với EU được đưa ra.

Thủ tướng Theresa May đang phải chống đỡ vất vả trước sự chống đối của các đảng phái khác trong Quốc hội và cả từ một số dân biểu thuộc đảng Bảo thủ của chính bà (Ảnh: AFP)

Các thành viên chính phủ hôm thứ Ba bị cho là đã coi khinh Quốc hội khi chỉ cung cấp bình luận pháp lý khái quát về thỏa thuận. Tuy nhiên, bà May nói hai tài liệu trên có nội dung phù hợp với nhau và quan điểm pháp lý trong đề xuất thiết lập hệ thống hải quan “tạm thời” với EU được nêu ra trong đó là rất rõ ràng.

Tuy Anh không có quyền đơn phương rút khỏi “backstop” nhưng bà nói rằng cả Anh lẫn EU lúc ban đầu đều không muốn có “backstop” - các chốt chặn thực tế.

Tuy nhiên, đảng Democratic Unionists nói rằng họ không thể chấp nhận việc Bắc Ireland phải chịu áp dụng các quy định khác so với phần còn lại của Anh, mà trên thực tế sẽ biến khu vực này trở thành “nước thứ ba” trong khối Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland.

Chính phủ nói rằng nội dung phân tích của Tổng chưởng lý Geoffrey Cox đối với thỏa thuận Brexit là đủ, và việc tiết lộ toàn bộ nội dung đó sẽ không phục vụ lợi ích quốc gia. Công đảng và các đảng đối lập khác nói rằng một số thành viên chính phủ đã "cố ý" khước từ việc tuân theo kết quả biểu quyết có tính ràng buộc mà Viện Thứ dân (Hạ viện) đưa ra hồi tháng trước, theo đó, đòi nội dung trên phải được tiết lộ đầy đủ, và việc biểu quyết của các dân biểu hôm thứ Ba, 4/12, cũng đưa ra yêu cầu đó.

Cuộc chiến quá khó khăn

Trong ngày thứ Tư 5/12, các thành viên chính phủ tiếp tục cuộc chiến nhằm giành sự ủng hộ của giới dân biểu đối với thỏa thuận Brexit của Thủ tướng May, một ngày sau khi chính phủ chịu liên tiếp ba thất bại trong các đợt biểu quyết then chốt. An ninh sẽ là nội dung trọng tâm trong ngày thứ hai của năm ngày tranh luận tại Viện Thứ dân.

Một tờ báo Anh viết bà May đã mất quyền kiểm soát tại Viện Thứ dân (Ảnh: PA)

Điểm mấu chốt vào lúc này là các dân biểu đã hậu thuẫn cho yêu cầu cần làm rõ điều gì sẽ xảy ra nếu như thỏa thuận của bà May bị bác bỏ vào tuần tới. Chính phủ sẽ công bố nội dung tư vấn pháp lý về vấn đề này vào lúc 11h30GMT. Các thành viên chính phủ đồng ý công bố toàn bộ nội dung tư vấn sau khi các dân biểu bỏ phiếu thuận rằng chính phủ đã coi thường Quốc hội khi phớt lờ việc Hạ viện đã biểu quyết đòi phải công bố nội dung đó.

Thỏa thuận mà bà May đưa ra đã được các lãnh đạo EU chấp thuận, nhưng cần phải được Quốc hội Anh thông qua mới có hiệu lực. Các dân biểu sẽ quyết định việc thông qua hay bác bỏ vào thứ Ba 11/12.

Anh sẽ rời EU vào ngày 29/3/2019. Các thành viên chính phủ nói nếu các dân biểu bác bỏ thỏa thuận này thì cũng có nghĩa là họ đang đẩy mạnh khả năng hoặc là Anh rời khỏi EU mà không dạt được thỏa thuận gì, hoặc Anh sẽ không rời EU nữa. Các thành viên chính phủ sẽ nỗ lực giành sự ủng hộ của các dân biểu trong hôm thứ Tư, là ngày sẽ có tám giờ đồng hồ tranh luận về các vấn đề an ninh và nhập cư nêu trong thỏa thuận rút khỏi EU.

Bà May được trông đợi là sẽ tiếp tục thuyết phục các nhóm nhỏ dân biểu qua các cuộc họp riêng. Bà sẽ đương đầu với lãnh đạo Công đảng Jeremy Corbyn, trong phần chất vấn Thủ tướng sẽ diễn ra vào giữa ngày 11/12, trước khi cuộc tranh luận về Brexit diễn ra.

Anh có rời được EU không?

Bộ trưởng Môi trường Michael Gove, người chủ trương theo đuổi việc Anh ra khỏi EU, cảnh báo các dân biểu rằng nếu họ không bỏ phiếu ủng hộ thì có nguy cơ "sẽ không có Brexit". Tuy nhiên, Mark Harper, cựu lãnh đạo nắm quyền kiểm soát kỷ luật đối với các dân biểu thuộc đảng Bảo thủ trong Viện Thứ dân và là người muốn Anh ở lại EU, nói rằng ông thấy bà Thủ tướng sẽ không hội đủ số phiếu ủng hộ.

Tổng chưởng lý Geoffrey Cox nói toàn bộ nội dung tư vấn pháp lý mà ông nói với chính phủ cần phải được giữ bí mật (Ảnh: PA)

Ông Harper nói với báo Daily Telegraph rằng ông sẽ bỏ phiếu chống thỏa thuận của bà May, và dự đoán thỏa thuận này sẽ bị khoảng 80 dân biểu trong đảng của ông bác bỏ. Ông thúc giục bà May hãy tái đàm phán thỏa thuận và nói kế hoạch rời khỏi EU như hiện nay sẽ khiến nước Anh thiệt thòi.

Vì sao các thất bại mới đây có ý nghĩa quan trọng?

Trước tiên, chính phủ đã thua trong việc muốn nội dung tư vấn pháp lý được xem xét riêng biệt bởi Ủy ban Đặc biệt của Viện Thứ dân.

Trong lần biểu quyết thứ nhì, các thành viên chính phủ bị kết luận là đã coi khinh Quốc hội và bị buộc phải chấp nhận rằng họ lẽ ra phải công bố đầy đủ nội dung tư vấn đó, trong lúc trước đó chính phủ nói rằng việc công bố như vậy là vi phạm quy ước làm việc và không phục vụ lợi ích quốc gia.

Nước Anh vẫn chia rẽ bởi hai phe chống và ủng hộ Brexit (Ảnh: Reuters)

Quan trọng nhất là lần thất bại thứ ba, có nội dung quanh các thay đổi về thủ tục cần tiến hành trong Quốc hội nếu xảy ra trường hợp Viện Thứ dân bỏ phiếu bác bỏ thỏa thuận của bà May. Thay vì được giới hạn trong phạm vi "ghi biên bản" về những gì chính phủ trình bày trước Viện Thứ dân, thì các dân biểu cũng có thể gây thêm ảnh hưởng với việc biểu quyết về những gì họ muốn chính phủ sẽ làm tiếp.

Điều này có thể sẽ dẫn tới việc Quốc hội tước quyền kiểm soát tiến trình Brexit từ tay chính phủ, nếu như các dân biểu thúc đẩy cho "Phương án B" - điều mà hiện nay đang được cho là sẽ xảy ra, thay cho thỏa thuận của bà May, và tìm cách chặn cơ hội Anh rời EU mà không đạt được thỏa thuận nào.

Vụ Brexit diễn ra đầy lắc léo khiến không ít chính khách cho rằng có thể Anh sẽ không rời được EU?

Tường Quyên

(Theo BBC News)