Ẩn số trường tồn cùng thời gian của giếng cổ làng Đường Lâm
Nét đặc trưng của giếng cổ Đường Lâm là miệng giếng ghép bằng những tảng đá ong sần sùi. Bên cạnh giá trị sử dụng, giếng còn mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc...
Giếng xóm Xui, một giếng cổ ở làng Đường Lâm. Nằm ở ngoại vi thị xã Sơn Tây (Hà Nội), Đường Lâm nổi tiếng khắp cả nước như một ngôi làng cổ còn “nguyên bản” với đầy đủ các yếu tố cổng làng, cây đa, bến nước, nhà cổ và những chiếc giếng làng.
Giếng xóm Sải ở làng cổ Đường Lâm. Hiếm có ngôi làng nào ở xứ Đoài lại nhiều giếng như Đường Lâm. Tại đây, những chiếc giếng công cộng thường được đặt ở giữa các xóm để người dân thuận tiện qua lại như giếng xóm Đình, xóm Sải, xóm Giang... Một số giếng đã có tuổi đời 4 thế kỷ.
Giếng cổ bên đình Mông Phụ. Bên cạnh giá trị sử dụng, có giếng còn mang ý nghĩa tâm linh như hai giếng bên đình Mông Phụ, tượng trưng cho đôi mắt rồng thiêng liêng của ngôi làng.
Bên trong lòng chiếc giếng cạnh đình Mông Phụ. Về mặt kiến trúc, những chiếc giếng ở Đường Lâm không phải kè thành như giếng ở các vùng đất khác do loại đá dưới lòng đất rất cứng. Giếng thường rộng từ 3-5m, sâu trên 10m.
Những phiến đá ong bên trong miệng giếng xóm Sài. Nét đặc trưng khác của giếng cổ Đường Lâm là miệng giếng ghép bằng những tảng đá ong sần sùi, màu nâu trầm, rất bền và vững chãi.
Cây dại mọc trong giếng cạnh đình Mông Phụ. Theo năm tháng, đời sống vật chất của con người ngày càng được nâng cao, giếng khoan và nước máy dần dần thay thế giếng cổ. Nhiều chiếc giếng trăm tuổi ít người qua lại nên nước tù đọng, bị cây cỏ dại bao phủ.
Miệng giếng xóm Đình. Hầu hết các giếng cổ của làng Đường Lâm đã biến dạng, những khối đá ong cũ được bọc thêm gạch và bê tông phía ngoài, làm tăng độ bền nhưng lại mất đi vẻ xưa cũ hiếm có.
Nằm trong một ngõ sâu, giếng xóm Miễu là chiếc giếng đẹp nhất làng với phần miệng xếp bằng những tảng đá ong để trần. Đây cũng là một trong hai "mắt rồng" của đình Mông Phụ.
Giếng xóm Xui cũng là một giếng nước độc đáo. Giếng nước này vẫn giữ được chiếc bia đá cổ và những chi tiết kiến trúc tuổi đời nhiều thế kỷ.
Miệng giếng xóm Giang với phiến đá ong lộ ra sau những mảng bê tông tróc lở. Thiết nghĩ, việc gìn giữ và bảo tồn hình ảnh những chiếc giếng cổ sẽ vun đắp đáng kể giá trị di sản của ngôi làng Việt cổ Đường Lâm.
Mời quý độc giả xem video: Giải mã thông điệp ý nghĩa trống đồng Đông Sơn. Nguồn: Đài Phát thanh - Truyền hình Hà Nội.
