Alexei Kudrin Nhân tố bí ẩn của Moskva

Phương tiện truyền thông Nga và phương Tây trước đó đã rất chú ý tới ông Alexei Kudrin, một nhà kinh tế trường phái tự do được các nhà đầu tư phương Tây tôn trọng vì các thành tích đạt được trong quản lý kinh tế Nga giai đoạn 2000-2011. Nhiều người kỳ vọng ông sẽ được tái bổ nhiệm chức Bộ trưởng Kinh tế để giúp Điện Kremlin thân thiện hơn với phương Tây.

Người duy nhất

Trong bài viết phân tích về việc sắp xếp lại nhân sự của chính quyền mới sau khi nhậm chức, tờ Financial Times dự đoán ông Putin sẽ bổ nhiệm ông Alexei Kudrin vào một vị trí quan trọng chịu trách nhiệm về chiến lược kinh tế và nỗ lực kết nối với châu Âu và Mỹ. “Tổng thống Putin đang xem xét nỗ lực khôi phục quan hệ giữa Nga và phương Tây, nhưng khả năng ông làm được điều này sẽ chỉ phụ thuộc vào một người - Alexei Kudrin”, tờ Financial Times nhận định.

Đây sẽ là thông điệp gửi tới các nhà lãnh đạo phương Tây mang theo mong muốn thỏa hiệp của Nga. Thông tin này được tờ Financial Times dẫn lại từ "một quan chức giấu tên của Chính phủ Nga" và một "cựu quan chức Chính phủ".

Bài viết dẫn lời chuyên gia kinh tế Yevgeny Gontmakher: "Nếu Kudrin gia nhập chính quyền mới, điều này sẽ chỉ ra rằng nước Nga đã đồng ý về một sự thay đổi nào đó, bao gồm cả chính sách đối ngoại, bởi vì nếu không thay đổi chính sách đối ngoại, cải cách đơn giản là không thể diễn ra ở Nga".

Chuyên gia này nói thêm, đây sẽ là một thông điệp mạnh mẽ, bởi Kudrin là người duy nhất được Tổng thống Putin tin tưởng; đồng thời là người có "niềm tin nhất định" ở phương Tây.

Mặc dù đã rời khỏi vị trí Bộ trưởng Tài chính năm 2011, ông Kudrin vẫn là một phần của Điện Kremlin khi tham gia vào công việc cố vấn các chương trình kinh tế. Trong năm 2012 và 2015, ông được đề nghị đứng đầu một bộ phận trong chính quyền tổng thống, nhưng cuối cùng không có quyết định nào đưa ra.

Bộ trưởng Tài chính tài ba

Ông Kudrin từng là Bộ trưởng Tài chính từ tháng 5-2000 đến 9-2011. Ông thuộc về nhóm "các nhà kinh tế St Petersburg" - những nhà cải cách lừng danh đã làm việc với Putin trong thời gian ở St Petersburg. John P. Willerton coi Kudrin và German Gref là lực lượng trí thức hàng đầu trong việc xây dựng các chính sách kinh tế cho Tổng thống Putin và Medvedev.

Trong nhiệm kỳ tổng thống của Putin, các chính sách kinh tế vĩ mô của Nga rất thận trọng và thu nhập tăng thêm từ xuất khẩu dầu được đưa vào quỹ bình ổn. Quỹ Ổn định của Liên bang Nga được coi là ý tưởng của Kudrin. Alexander Osin, kinh tế gia trưởng của Finam Management, coi Quỹ Ổn định là một trong những thành tựu chính của Kudrin.

Tuy nhiên, các nhà phân tích khác đã mô tả Quỹ Ổn định là "tiền chết", vốn không có lợi cho nền kinh tế thực. Quỹ Ổn định được chia thành Quỹ dự trữ và Quỹ phúc lợi quốc gia vào tháng 2-2008.

Năm 2005, Kudrin và Thủ tướng Mikhail Fradkov đã đụng độ đề xuất cắt giảm thuế VAT từ 18% xuống còn 13%. Fradkov ủng hộ đề nghị này, nhưng Kudrin cho rằng thuế GTGT thấp hơn có thể gây nguy hiểm cho sự ổn định của đồng rúp và sẽ khiến chính phủ rút tiền từ quỹ bình ổn. Cùng năm đó, Kudrin nhận được giải thưởng "Bộ trưởng Tài chính của năm" của tạp chí Banker.

Ngày 21-8-2006, Nga đã trả nợ tổng cộng 23,7 tỷ USD cho Câu lạc bộ Paris. Năm 2006, Kudrin nhận được giải thưởng "Bộ trưởng Tài chính xuất sắc nhất của một quốc gia đang phát triển châu Âu" do tờ Emerging Markets xuất bản, được IMF và Ngân hàng Thế giới công bố.

Là người sáng kiến và ủng hộ các chính sách quản lý tài chính thận trọng, Kudrin đã phải chịu đựng những lời chỉ trích mạnh mẽ từ các thành viên khác của chính phủ, những người tin rằng tiền nên được đầu tư vào sự phát triển của đất nước.

Cuối cùng, lập trường của Kudrin chiếm ưu thế. Khoản tiết kiệm sau này tỏ ra rất quan trọng trong việc giúp Nga thoát khỏi cuộc khủng hoảng tài chính và Kudrin được ghi nhận rộng rãi với các chính sách của ông.

Sau cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu vào cuối những năm 2000, ngân sách nhà nước của Nga bắt đầu thâm hụt trong nhiều năm. Thâm hụt sẽ được chi trả chủ yếu thông qua việc vay thị trường mở rộng. Nga đã tiến hành bán nợ quốc tế đầu tiên kể từ năm 1998 vào tháng 4-2010, huy động được 5,5 tỷ đô la trên thị trường quốc tế. Tháng 10-2010, Kudrin được tạp chí Euromoney vinh danh là "Bộ trưởng Tài chính của năm".

Thông điệp của Tổng thống Putin?

Sau khi Tổng thống Putin tuyên thệ nhậm chức cho một nhiệm kỳ mới vào đầu tháng này, các nhà lập pháp từ đảng cầm quyền Nước Nga thống nhất đã đề nghị Kudrin giữ chức vụ Trưởng phòng Kiểm toán quốc gia. Việc Kudrin không được đưa vào Điện Kremlin hay chính phủ có thể được các nhà đầu tư phương Tây nhìn nhận như một dấu hiệu cho thấy nhiều cải cách triệt để mà ông ủng hộ không thể xảy ra, mặc dù một số ý tưởng của ông đã được áp dụng.

Kudrin cho biết ông dự định mở rộng vai trò mới của mình để đảm bảo một loạt các nghị định do ông Putin đưa ra được thực hiện đúng cách theo quan điểm tài chính. "Điều khiển (ngân sách) không chỉ là về số lượng mà còn về chất lượng nữa", ông nói trong một tuyên bố.

"Câu hỏi không chỉ là liệu tiền có được chi tiêu đúng thủ tục hay không, mà còn là liệu chi tiêu có mang chúng ta đến gần hơn với mục tiêu quốc gia và dẫn đến những thay đổi đáng kể trong đời sống của nhân dân hay không".

“Tổng thống Putin đang xem xét nỗ lực khôi phục quan hệ giữa Nga và phương Tây, nhưng khả năng ông làm được điều này sẽ phụ thuộc vào một người - Alexei Kudrin”, tờ Financial Times nhận định.

Tuy nhiên, việc ông Kudrin chỉ được đề cử làm người đứng đầu Phòng Kiểm toán khiến nhiều người thất vọng. "Đây được coi là một vai trò thấp hơn nhiều so với dự kiến của thị trường", Luis Saenz đồng Giám đốc cơ sở toàn cầu tại BCS Global Markets, nói.

Kudrin cho biết ông đã không được mời vào bất kỳ vị trí nào khác, và đã không nói chuyện trực tiếp với Putin về công việc của Phòng Kiểm toán, mặc dù ông cho biết tổng thống đã biết việc đề cử. Quốc hội phải xác nhận Kudrin cho vị trí này, nhưng hầu như sẽ không có gì thay đổi vì đảng cầm quyền nắm giữ đa số.

Ông Putin bắt đầu nhiệm kỳ thứ tư vào ngày 7-5-2018 và cho đến nay đã có những thay đổi tương đối nhỏ đối với nội các. Trong chính phủ, Anton Siluanov, một người ủng hộ Kudrin, sẽ được thăng chức từ Bộ trưởng Tài chính cho Phó Thủ tướng thứ nhất. Người đứng đầu Phòng Kiểm toán, Tatyana Golikova, một đồng minh khác của Kudrin, sẽ được bổ nhiệm làm Phó Thủ tướng phụ trách chính sách sức khỏe và phúc lợi.

Ông Putin hứa sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và tạo ra một “bước đột phá quyết định” về mức sống trong nhiệm kỳ mới, nhưng hầu hết các nhà dự báo không mấy kỳ vọng ngay cả khi giá dầu cao hơn. Các biện pháp trừng phạt của Mỹ và châu Âu, cũng như vai trò ngày càng tăng của nhà nước trong nền kinh tế, được dự kiến sẽ làm giảm sự tự tin của doanh nghiệp và đầu tư. Ông Kudrin đã ủng hộ việc giảm bớt căng thẳng với phương Tây và thúc đẩy vai trò của khu vực tư nhân để làm sống lại nền kinh tế.

Như Sơn