Ai mưu sát Phó Tổng thống Afghanistan Abdul Rashid Dostum?

Bởi vụ nổ diễn ra chỉ ít phút sau khi Phó Tổng thống Abdul Rashid Dostum trở về nước sau hơn 1 năm sống lưu vong ở Thổ Nhĩ Kỳ do liên quan tới cuộc điều tra xung quanh cáo buộc bắt cóc đối thủ chính trị Ahmad Eshchi.

Và vụ đánh bom nhằm vào ông Abdul Rashid Dostum cũng cho thấy, chính sách của Mỹ tại Afghanistan chưa thực sự hiệu quả. Bởi gần 1 năm trước (tháng 8-2017), Tổng thống Donald Trump tuyên bố, tăng số binh lính Mỹ tại Afghanistan từ 8.400 lên 16.000 người. Và theo thống kê của Liên hợp quốc, đã có ít nhất 7.000 nhân viên cảnh sát, an ninh và 2.640 dân thường thiệt mạng trong năm 2017.

Phó Tổng thống Afghanistan Abdul Rashid Dostum

Theo thống kê của cảnh sát, đã có 14 người chết và 60 người bị thương trong vụ đánh bom liều chết nhằm vào Phó Tổng thống Abdul Rashid Dostum. Sở dĩ con số thương vong lớn như vậy bởi có hàng chục quan chức chính phủ cùng nhiều nhà lãnh đạo chính trị và những người ủng hộ đã tập trung tại sân bay Kabul để đón ông Abdul Rashid Dostum trở về nước.

Theo người phát ngôn của Phó Tổng thống, ông Abdul Rashid Dostum không bị thương do di chuyển trên xe bọc thép. Hãng Amaq cho biết, sát thủ đã kích hoạt quả bom đeo bên mình tại buổi đón Phó Tổng thống và ông Abdul Rashid Dostum là mục tiêu tấn công vào đúng ngày về nước.

Vụ nổ xảy ra (gần cửa chính của sân bay Kabul) khi ông Abdul Rashid Dostum đang rời sân bay. Theo người phát ngôn cảnh sát Kabul Hashmat Stanikzai cho biết, vụ đánh bom xảy ra vào lúc 17h ngày 22-7 (theo giờ địa phương), chỉ vài phút khi đoàn xe của Phó Tổng thống Abdul Rashid Dostum đi qua.

Theo giới truyền thông, ông Abdul Rashid Dostum rời Afghanistan hồi tháng 5-2017 sau khi bị cáo buộc tổ chức vụ bắt cóc và tra tấn đối thủ chính trị Ahmad Eshchi. Nhưng ông Abdul Rashid Dostum đã bác bỏ những cáo buộc kể trên và cho biết, ra nước ngoài để kiểm tra sức khỏe và vì lý do gia đình.

Hơn 1 năm trước (17-7-2017), khi từ Thổ Nhĩ Kỳ quay về nước, máy bay chở Phó Tổng thống Abdul Rashid Dostum đã bị chính phủ Afghanistan cấm hạ cánh xuống sân bay ở thành phố Mazar-e-Sharif, bởi ông đang bị điều tra với cáo buộc bắt cóc đối thủ chính trị Ahmad Eshchi.

Vì không được hạ cánh, nên chiếc máy bay buộc phải chuyển hướng sang nước láng giềng Turkmenistan. Giới truyền thông từng đưa tin, tháng 11-2016, cựu thống đốc tỉnh Jowzjan Ahmad Ishchi đã bị ông Abdul Rashid Dostum bắt cóc và tấn công tình dục.

Ngay sau khi nhận được tin báo, Tổng thống Ashraf Ghani đã yêu cầu điều tra và khởi tố Phó Tổng thống Abdul Rashid Dostum, nếu ông phạm tội. Ngày 13-12-2016, ông Abdul Rashid Dostum bị cáo buộc đánh đập, bắt cóc và tấn công tình dục đối thủ chính trị Ahmad Ishchi.

Và 9 vệ sĩ của ông Abdul Rashid Dostum đã bị buộc tội trong vụ việc này, trong khi Phó Tổng thống không hợp tác với cơ quan điều tra. Theo tờ The New York Times, ông Abdul Rashid Dostum đã đánh, sau đó ra lệnh cho vệ sĩ bắt giữ đối thủ chính trị Ahmad Ishchi trước sự chứng kiến của hàng trăm người.

Mặc dù không có vị trí chính thức trong quân đội sau khi trở thành Phó Tổng thống, nhưng ông Abdul Rashid Dostum vẫn có một đội vệ sĩ lên tới 640 người bởi từng là tướng quân sự nổi tiếng ở Afghanistan.

Và ông Abdul Rashid Dostum từng yêu cầu Nga hỗ trợ quân sự trong cuộc chiến chống IS và Taliban ở Afghanistan. Bởi các loại vũ khí của quân đội và các lực lượng đối lập ở Afghanistan sử dụng chủ yếu được chế tạo tại Nga.

Theo giới truyền thông, ông Abdul Rashid Dostum là người đã giúp Mỹ lật đổ chế độ Taliban, nhưng khi định tham gia tranh cử Tổng thống Afghanistan vào năm 2004, thủ lĩnh người Uzbek đã bị Tổng thống lâm thời Hamid Karzai phản đối. Và phải tới đầu năm 2010, ông Abdul Rashid Dostum mới chính thức tham gia chính phủ của Tổng thống Hamid Karzai - được bổ nhiệm làm Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Tổng Tham mưu trưởng quân đội.

Và trước khi trở thành Phó Tổng thống, ông Abdul Rashid Dostum (sinh ngày 15-8-1954 ở vùng Shibergan, miền bắc Afghanistan) là thủ lĩnh quân sự nhóm sắc tộc Uzbek và từng bị giới truyền thông chỉ trích về các chiến dịch tại Afghanistan.

Gần 3 năm trước (22-8-2015), ông Abdul Rashid Dostum từng suýt chết trong 1 trận phục kích, khi đoàn xe của Phó Tổng thống bị tấn công lúc di chuyển qua quận Qaysar của tỉnh Faryab. Và trước đó (21-1-2005), thủ lĩnh người Uzbek cũng đã thoát chết trong vụ đánh bom tự sát, khi ông Abdul Rashid Dostum vừa kết thúc buổi cầu nguyện nhân dịp lễ Eid al-Adha. Trong khi ông Abdul Rashid Dostum thoát chết, nhưng 20 người đã bị thương trong vụ đánh bom tự sát này. Khi đó, lực lượng Taliban đã đứng ra nhận trách nhiệm về vụ tấn công.

Tuệ Sỹ