Ai đứt hơi trước

Nỗi lo sụp đổ tài chính rung chuyển thế giới từ trò gây hấn của tổng thống Donald Trump có vẻ là kịch bản Hollywood. Dự trữ ngoại tệ khổng lồ sẽ giúp TQ bớt chao đảo trong khủng hoảng. Đấy là chưa kể các rào cản tài chính vững chắc giúp tiền khó chảy ồ ạt khỏi TQ.

Dù thế, thua thiệt của TQ có vẻ hiển lộ sớm. Chẳng hạn phá giá tiền, giảm 5% so với tháng 2, giúp các xí nghiệp đương đầu với thuế mới của Mỹ song lại khiến nhà đầu tư có lý do rút tiền khỏi TQ. Chưa kể nó còn tạo cớ cho Trump lấn tới khi ông từng mắng Bắc Kinh cố tình hạ giá nội tệ để yểm trợ hàng TQ tại Mỹ.

Ông Lý Dương – chủ tịch Viện Tài chính & Phát triển Quốc gia ở Bắc Kinh – còn nhắc đến triệu chứng của một cơn hoảng loạn tài chính. Mức thuế 34 tỷ USD Mỹ áp lên 800 mặt hàng nhập từ TQ kể từ 6/7 thực ra không nhằm nhò gì so với thâm hụt hơn 375 tỷ USD. Chỉ tí thế thôi, thị trường chứng khoán TQ đã chao đảo. Tuần qua nó giảm 20 điểm phần trăm kể từ mức đỉnh tháng 1, thời điểm ông Trump tuyên chiến với TQ, một hành động bao đời tổng thống Mỹ chưa ai dám làm.

Tiên lượng của ông Lý cùng ba nhà kinh tế khác có thể liên quan đến lịch sử. 40 năm trước, khởi đầu cải cách, GDP của TQ chỉ đạt 147 tỷ USD, chưa bằng GDP của Việt Nam năm 2017 với 220 tỷ USD. Vậy mà 2017, họ đạt GDP trên 12.000 tỷ, chỉ kém 200 triệu USD so với GDP của toàn khu vực Eurozone. Thành tích ấy được cho chủ yếu nhờ tăng nợ nhà nước, từ 140% GDP năm 2007 vọt lên 256% tính đến giữa 2017, tương đương từ 6 nghìn tỷ USD lên 28 nghìn tỷ USD.

Tranh chấp Mỹ-Trung có thể gây trầm trọng nợ do nhà nước TQ phải tăng bảo hộ. Tăng nợ liên quan tăng bất ổn mà một trong những ví dụ là bong bóng bất động sản. Căn hộ 100m2 ở Bắc Kinh hiện đã là năm triệu tệ, tương đương 750.000 USD, song người bình thường ở TQ phải 50 năm mới kiếm đủ.

Chủ tịch Tập Cận Bình cam kết “Nhà để ở chứ không phải đầu cơ”. Có điều TQ phải đối đầu với nhiều trục trặc chiến lược nữa như thiếu nhân lực trẻ do hậu quả của chính sách một con cũng như quá phụ thuộc vào ngoại thương. Trong cuộc đua đường trường khốc liệt với Mỹ, bởi thế, dễ đoán ai có thể đứt hơi trước.

Hoàng Quốc Dũng