Ai đã nhận 14 tỷ tiền bôi trơn của VN Pharma?

Gần 2 năm kể từ phiên tòa phúc thẩm quyết định hủy án để điều tra lại, TAND TP.HCM mở lại phiên sơ thẩm vụ mua bán thuốc ung thư giả, xảy ra tại Công ty cổ phần VN Pharma.

Phiên tòa lần này có nhiều thay đổi khi cáo trạng truy tố Nguyễn Minh Hùng (cựu Tổng giám đốc VN Pharma) cùng 11 đồng phạm khẳng định H-Capita là thuốc giả; tội danh của 12 bị cáo được chuyển từ Buôn lậu sang Buôn bán thực phẩm giả là thuốc chữa bệnh, có khung hình phạt tù 20 năm, chung thân hoặc tử hình.

Tuy nhiên, nhiều góc khuất trong vụ án này vẫn chưa được làm rõ như 14 tỷ đồng chi hoa hồng cho những ai? Hơn 7 tỷ (trong số 14 tỷ) là tiền nâng khống giá của những lô thuốc nào ngoài H-Capita? Raymundo - người mà Võ Mạnh Cường khai mua thuốc H-Capita - là ai?

Mua 27 USD, nâng lên 61,5 USD

Từ năm 2012, Nguyễn Minh Hùng đã mua từ Võ Mạnh Cường, Giám đốc Công ty TNHH Thương mại hàng hải Quốc tế H&C (Công ty H&C) một số loại thuốc tân dược mang nhãn mác Công ty Health 2000, có xuất xứ từ Canada.

Đến giữa năm 2013, Hùng tiếp tục đặt Cường mua 9.300 hộp thuốc H-Capita 500 mg Caplet (H-Capita), dùng để chữa các bệnh ung thư vú, ung thư đại trực tràng mang nhãn mác Công ty Helix Canada để bán và đấu thầu cung cấp cho các bệnh viện ở Việt Nam.

Quá trình thương lượng, Hùng và Cường thống nhất giá mua, bán thuốc H-Capita là 27 USD/hộp. Sau đó, Cường tự liên lạc với Raymundo Y.Mararac, quốc tịch Philippines, để đặt mua thuốc H-Capita với giá thỏa thuận là 0,6 USD/viên (18 USD/hộp).

Sau khi được cấp phép nhập khẩu, Cường đã ký hợp đồng bán 8.300 hộp thuốc H-Capita cho VN Pharma với giá 27 USD/hộp, đóng dấu giả mang tên Công ty Helix Canada.

Helix Canada là công ty ma nên không thể nhập khẩu thuốc vào Việt Nam. Do đó, Hùng đã thống nhất với Cường làm hợp đồng mua bán thuốc H-Capita thông qua Công ty Austin Hong Kong.

Hùng chỉ đạo nhân viên làm giả hợp đồng mua, bán 8.300 hộp thuốc H-Capita giữa Công ty VN Pharma với Công ty Austin Hong Kong, nâng giá từ 27 USD/hộp lên 75 USD/hộp và ghi lùi lại ngày 1/10/2013 để phù hợp với thời gian còn hiệu lực giấy phép hoạt động của Công ty Austin Hong Kong.

Để hợp thức việc ký hợp đồng mua bán, Hùng tiếp tục chỉ đạo làm giả hợp đồng phân phối ba bên giữa Công ty VN Pharma với Công ty Helix Canada và Công ty Austin Hong Kong. Trong đó, Công ty Austin Hong Kong được độc quyền bán các sản phẩm của Công ty Helix Canada; Công ty VN Pharma là nhà phân phối mua thuốc của Công ty Helix Canada thông qua Austin Hong Kong.

Ngoài ra, cả hai còn làm giả thỏa thuận giảm giá mua bán thuốc H-Capita với Công ty Austin Hong Kong từ 75 USD/hộp xuống còn 61,5 USD/hộp.

Như vậy giá mua thuốc H-Capita trong hợp đồng giữa Hùng và Cường đã được nâng từ 27 USD/hộp lên 61,5 USD/hộp, chênh lệch 34,5 USD/hộp.

Sau đó, VN Pharma được phê duyệt trúng thầu cung cấp 471.275 viên thuốc H-Capita (tương đương 15.709 hộp) cho các bệnh viện tại TP. HCM với giá là 31.000 đồng/viên, tương đương 930.000 đồng/hộp (mỗi hộp 30 viên).

Thuốc không sử dụng cho người

Về nguồn gốc lô thuốc H-Capita giả, kết quả điều tra xác định 9.300 hộp thuốc H-Capita do VN Pharma nhập khẩu không có nguồn gốc sản xuất tại Canada. Trên các thùng thuốc có dán tem kiểm tra an ninh tại sân bay của Ấn Độ và dán tem vận chuyển từ Ấn Độ về Singapore.

Tổng cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng Bộ Khoa học và Công nghệ xác định mã số, mã vạch in trên vỏ hộp thuốc H-Capita không được đăng ký bởi quốc gia nào.

Giấy chứng nhận lưu hành tự do của thuốc H-Capita (FSC) và Giấy chứng nhận thực hành tốt sản xuất thuốc (GMP) được kết luận là giả; Interpol Ấn Độ trả lời không có thông tin về lô thuốc này.

Cảnh sát Canada cũng cho biết địa chỉ 392 đại lộ Wilson Toronto, ON M3H 1S9, Canada, là một tòa nhà chứ không phải cơ sở kinh doanh và cũng không cấp mã số giấy phép kinh doanh cho Công ty Helix Canada.

Về chất lượng của lô thuốc H-Capita, Hội đồng giám định Bộ Y tế kết luận có chứa 97,5% hoạt chất Capecitabine là thuốc kém chất lượng, không được sử dụng làm thuốc chữa bệnh cho người.

Kiểm tra các chỉ tiêu về mô tả màu sắc viên thực tế (màu hồng) không giống với màu sắc viên theo yêu cầu trong tiêu chuẩn cơ sở (màu đỏ), không đạt yêu cầu chất lượng tiêu chuẩn. Trên tờ hướng dẫn sử dụng, nhãn vỉ thuốc, nhãn hộp thuốc H-Capita, có một số chi tiết không đúng như trong hồ sơ.

Vai trò của ông Trương Quốc Cường

9.300 hộp thuốc H-Capita không những lọt qua khâu kiểm tra hồ sơ của Cục quản lý Dược, thông quan trót lọt mà lô thuốc này còn lọt qua cả khâu đấu thầu của một số bệnh viện.

Thêm nữa, không chỉ có H-Capita, Công ty VN Pharma còn thuê người chỉnh sửa 10 bộ hồ sơ thuốc khác lấy tên công ty ma Helix Canada, trong đó 7 loại thuốc được cấp số đăng ký lưu hành và 3 loại thuốc được cấp giấy phép nhập khẩu.

Trong hồ sơ giả do VN Pharma cung cấp để xin cấp phép, Cục Quản lý Dược đã thành lập tổ thẩm định gồm 3 nhóm do ông Nguyễn Tất Đạt (Trưởng phòng Quản lý kinh doanh Dược thuộc Cục Quản lý Dược) làm tổ trưởng, tiến hành thẩm định đơn hàng cùng hồ sơ pháp lý thuốc H-Capita của VN Pharma.

Thời điểm thẩm định, cấp phép nhập khẩu, hồ sơ giấy tờ của VN Pharma nộp có rất nhiều sai sót; tuy nhiên, các chuyên gia vẫn lập biên bản thẩm định đánh giá hồ sơ đạt và đề xuất ông Trương Quốc Cường, Cục trưởng Cục Quản lý Dược (nay là Thứ trưởng Bộ Y tế) ký công văn cho VN Pharma nhập khẩu 200.000 hộp H-Capita.

Khi thông quan, ông Phạm Đình Chương, công chức Hải quan Chi cục Hải quan Sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất (TP.HCM), không phát hiện được sự bất hợp lý, không đồng nhất giữa các tài liệu trong hồ sơ nhập khẩu, vẫn cho thông quan lô thuốc H-Capita giả nêu trên.

Ngày 11/4/2014, 9.300 hộp thuốc H-Capita được nhập về Việt Nam để tại kho của Công ty VN Pharma. Ngày 1/8/2014, Cục Quản lý Dược có công văn yêu cầu VN Pharma tạm ngừng nhập khẩu, lưu hành thuốc; đề nghị cơ quan điều tra xác minh nguồn gốc lô thuốc. Từ đây phát hiện thuốc không đạt chất lượng.

Với những việc làm tắc trách, tiếp tay cho VN Pharma nhập thuốc giả, ngày 18/9, Bộ Công an đã khởi tố vụ án thiếu trách nhiệm xảy ra tại Cục quản lý Dược, để điều tra.

14 tỷ hoa hồng cho ai?

Không chỉ là câu chuyện thuốc ung thư giả, làm giả giấy tờ, VN Pharma cũng hé lộ những góc khuất trong mối quan hệ giữa các công ty dược và bác sĩ tại các bệnh viện.

Theo cáo trạng, Nguyễn Minh Hùng đã có chủ trương chi tiền để trình dược viên sử dụng chi phí cho việc bán thuốc của công ty.

Cụ thể, từ tháng 10/2014 đến tháng 5/2015, VN Pharma sử dụng số tiền hơn 14 tỷ đồng có được từ việc nâng khống giá mua thuốc và nguyên liệu làm thuốc, để chi phí cho việc bán thuốc.

Trong đó đã xác định được 6,8 tỷ đồng là tiền nâng giá lô thuốc H-Capita, số tiền còn lại chưa xác định được là tiền nâng giá của những lô thuốc nào.

Các khoản chi phí này đều không có hóa đơn, chứng từ hợp lệ. Khoản tiền này cũng không được VN Pharma thể hiện ở sổ sách công ty.

Để luân chuyển dòng tiền này đến tay bác sĩ, các cá nhân trong Công ty VN Pharma mở sổ tiết kiệm tại một số ngân hàng và chi hoa hồng thông qua tài khoản của các doanh nghiệp mà họ lập ở nước ngoài như Công ty Sa Chempha ở Camphuchia, Công ty Sigma Holding và Công ty Auspicious ở Hong Kong.

Trong đó, Ngô Anh Quốc đứng tên số tiền trên 70 tỷ đồng; Nguyễn Trí Nhật đứng tên số tiền 59 tỷ đồng; Lê Thị Vũ Phương đứng tên số tiền 13,5 tỷ đồng; Nguyễn Văn Vàng (trình dược viên) đứng tên số tiền 5,2 tỷ đồng.

"Không có tài liệu, chứng cứ thể hiện việc nhận tiền, quà của các bác sỹ, điều dưỡng, nhân viên y tế tại các bệnh viện mà Công ty VN Pharma bán thuốc nên cơ quan điều tra không đủ căn cứ để kết luận hành vi cụ thể trong việc nhận tiền, quà của các bác sỹ, điều dưỡng, nhân viên y tế tại các bệnh viện", cáo trạng nêu.

Mặc dù phiên tòa sơ thẩm lần hai, cho đến nay, câu hỏi về số tiền 14 tỷ đồng này dùng để “bôi trơn” cho những ai vẫn chưa có câu trả lời.

Cựu tổng giám đốc VN Pharma thất thần khi hầu tòa Sáng 24/9, cựu Tổng giám đốc VN Pharma Nguyễn Minh Hùng cùng 11 đồng phạm hầu tòa. Nguyễn Minh Hùng trông thất thần khi lực lượng an ninh áp giải đến tòa.

Hoài Thanh