Afghanistan rơi vào khủng hoảng chính trị

Điểm thời sự

Ủy ban bầu cử Afghanistan tuyên bố ông A.Ghani là người chiến thắng. Ảnh | AP

Dư luận Afghanistan bất ngờ khi đương kim Tổng thống A.Ghani tuyên thệ nhậm chức nhiệm kỳ hai thì ông A.Abdullah, người giữ chức vụ tương đương Thủ tướng Afghanistan, cũng tự tuyên bố làm tổng thống trong ngày 9-3 vừa qua. Động thái nêu trên diễn ra do ông A.Abdullah không công nhận kết quả cuộc bầu cử tổng thống hồi tháng 9-2019, theo đó đương kim tổng thống A.Ghani giành số phiếu ủng hộ áp đảo. Ông Abdullah cáo buộc kết quả bầu cử gian lận, không minh bạch. Những tranh cãi, kiện tụng của phe đối lập do ứng cử viên tổng thống A.Abdullah đứng đầu diễn ra gay gắt, buộc Afghanistan phải lập một Ủy ban bầu cử độc lập và năm tháng sau đó mới công bố kết quả của cuộc bầu cử này. Theo Ủy ban bầu cử độc lập Afghanistan, Tổng thống đương nhiệm A.Ghani đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử ngày 28-9-2019 với 50,64% số phiếu bầu, trong khi ông A.Abdullah chỉ giành được 39,52% số phiếu.

Vụ việc nêu trên đẩy chính trường Afghanistan rơi vào một cuộc khủng hoảng chính trị mới, trong bối cảnh Mỹ và phiến quân Taliban vừa ký một thỏa thuận hòa bình lịch sử hôm 29-2 vừa qua nhằm kết thúc cuộc chiến kéo dài 18 năm, mang lại hòa bình cho đất nước Nam Á này. Theo thỏa thuận hòa bình vừa ký, Mỹ cam kết giảm số binh sĩ ở Afghanistan từ 13.000 quân còn 8.600 quân trong vòng 135 ngày kể từ ngày ký thỏa thuận. Mỹ cũng sẽ hợp tác với các đồng minh để giảm dần số binh sĩ của lực lượng liên quân ở Afghanistan trong cùng khoảng thời gian này, nếu Taliban tuân thủ cam kết. Chính vì vậy, trước việc ông Abdullah tự tuyên thệ nhậm chức tổng thống Afghanistan, Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ M.Pompeo lên án ông A.Abdullah, đồng thời hối thúc sự đoàn kết ở Kabul trước khi các bên tiến hành các cuộc đàm phán tiếp theo với Taliban. Tuyên bố của ông Pompeo nhấn mạnh: “Chúng tôi kiên quyết phản đối bất cứ hành động nào nhằm thiết lập một chính phủ song song và mọi hành động sử dụng vũ lực để giải quyết những bất đồng chính trị”. Theo người đứng đầu cơ quan ngoại giao Mỹ, “việc dành ưu tiên cho một chính phủ nhiều thành phần và một nước Afghanistan thống nhất là yêu cầu cao nhất đối với tương lai của quốc gia này, và nhất là sự nghiệp hòa bình”.

Trong khi đó, Tổng thống A.Ghani tuyên bố ngay sau lễ nhậm chức rằng, trong tuần này ông sẽ công bố một sắc lệnh trả tự do ít nhất 1.000 tù nhân Taliban, mở đường cho những cuộc đàm phán trực tiếp giữa chính quyền Kabul và Taliban. Tuy nhiên, trong tuyên bố ngày 14-3 vừa qua, người phát ngôn Hội đồng An ninh quốc gia Afghanistan J.Faisal cho biết, chính quyền Kabul đã hoãn kế hoạch thả tù nhân.

Tình hình chính trường Afghanistan hiện tại cũng giống như kỳ bầu cử năm 2014, khi cả hai ông đều tuyên bố là người thắng cuộc. Khi đó, cuộc khủng hoảng hiến pháp ở Afghanistan từng kéo dài suốt ba tháng và chỉ được giải quyết sau khi Mỹ can thiệp mạnh mẽ. Washington đã dàn xếp một sự chia sẻ quyền lực ở Kabul, theo đó, ông A.Ghani làm tổng thống và quyết định 60% số thành viên chính phủ, ông A.Abdullah tiếp tục giữ vị trí tương đương “thủ tướng” và có 40% đại diện trong chính phủ. Giới phân tích cho rằng, trong bối cảnh hiện nay, cuộc tranh chấp quyền lực giữa hai nhân vật hàng đầu trên chính trường Afghanistan nhiều khả năng cũng sẽ dẫn tới một kịch bản tương tự 5 năm trước. Không loại trừ, Kabul sẽ lập một chính phủ “thân Mỹ” giúp Washington rút quân khỏi cuộc chiến gây hao tiền tốn của nhất của mình. Song cũng vì thế mà hòa bình vẫn trở nên xa vời cho Afghanistan do các phe phái chính trị ở nước này và Taliban vẫn chưa thu hẹp được bất đồng trong việc thành lập một chính phủ nhiều thành phần cũng như chưa thống nhất được lập trường về sự có mặt của lực lượng nước ngoài trên lãnh thổ Afghanistan.

QUYẾT THẮNG