Afghanistan - Cuộc chiến chưa hồi kết

"Vũng lầy" bạo lực ở đây vẫn chưa thể tìm ra lối thoát. Cuộc chiến bất tận... lại bắt đầu.

Chưa thể ngừng bắn

Nhóm phiến quân Taliban tại Afghanistan ngày 18-6 đã nối lại các cuộc tấn công nhằm vào các lực lượng an ninh nước này tại một số trạm kiểm soát ở tỉnh miền Bắc Faryab. Trước đó, Taliban tuyên bố không gia hạn lệnh ngừng bắn với Chính phủ Afghanistan, vốn hết hiệu lực từ nửa đêm 17-6, và các chiến dịch của phiến quân sẽ được nối lại.

Nhóm này nêu rõ các tay súng phiến quân trên cả nước đã được lệnh tiếp tục các chiến dịch chống các lực lượng nước ngoài cũng như lực lượng an ninh trong nước như trước đây.

Ngày 7-6 vừa qua, Chính phủ Afghanistan tuyên bố ngừng bắn với Taliban từ ngày 12 đến 19 tháng 6 để khuyến khích nhóm này ủng hộ tiến trình hòa giải dân tộc. Trong khi đó, Taliban tuyên bố chỉ ngừng bắn 3 ngày (từ ngày 15 đến ngày 17). Ngày 17-6, Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani thông báo gia hạn 10 ngày lệnh ngừng bắn đơn phương với phiến quân Taliban, song nhóm này đã bác bỏ.

Về phía Taliban, thỏa thuận trên đánh dấu lần đầu tiên nhóm phiến quân này đề xuất ngừng bắn với lực lượng chính phủ kể từ khi quân đội Mỹ hiện diện tại đây năm 2001. Các thủ lĩnh Taliban đã có một số lần bày tỏ mong muốn tiến hành các cuộc hòa đàm nhằm chấm dứt cuộc xung đột ở Afghanistan.

Tuy nhiên, lực lượng này từ chối đàm phán với chính phủ quốc gia Tây Nam Á được Mỹ hậu thuẫn, yêu cầu chỉ đàm phán trực tiếp với Mỹ và rút tất cả các lực lượng nước ngoài ra khỏi Afghanistan.

Trước đó, nhiều người từng hy vọng lệnh ngừng bắn "lịch sử" giữa Chính phủ Afghanistan và phiến quân Taliban trong dịp lễ Eid al-Fitr, đánh dấu kết thúc tháng lễ Ramadan của người Hồi giáo sẽ được kéo dài. Nhiều người đã mừng sớm khi chứng kiến việc các quan chức và binh lính chính phủ, các tay súng Taliban chúc mừng nhau trong dịp lễ Eid al-Fitr và cùng nhau cầu nguyện cho thấy sự ủng hộ rộng rãi đối với thỏa thuận ngừng bắn nói trên và đã phác thảo "hình hài" của một nền hòa bình tại Afghanistan. Tuy nhiên, dường như Taliban không theo đuổi chung mục đích với Chính phủ Afghanistan.

Nhân tố Mỹ và cuộc chiến bất tận

Có thể thấy rõ, nhân tố Mỹ có vai trò then chốt trong tiến trình hòa bình ở Afghanisstan. Chính vì vậy, ngày 13-6, thủ lĩnh tối cao của phong trào Hồi giáo Taliban Mullah Hebatullah Akhundzada đã đề nghị thương lượng trực tiếp với Mỹ nhằm chấm dứt cuộc xung đột hiện nay ở Afghanistan.

Trong một thông điệp trước lễ Eid al-Fitr của người hồi giáo, Thủ lĩnh Akhundzada nói rằng "nếu các quan chức Mỹ thực sự tin tưởng vào việc chấm dứt một cách hòa bình tình trạng hỗn loạn ở Afghanistan thì họ phải trực tiếp có mặt tại bàn thương lượng để có thể giải quyết thông qua đàm phán đối với những tác động mang tính hủy diệt chủ yếu gây phương hại người Mỹ và người Afghanistan".

Giây phút ngừng bắn ngắn ngủi. Ảnh: The Portland Press Herald.

Ông Akhund-zada nhấn mạnh, sai lầm lớn nhất về phía các quan chức Mỹ là họ tiếp cận mọi vấn đề một cách ngoan cố, song vũ lực không thể mang lại kết quả trong mọi trường hợp; đồng thời cho rằng con đường duy nhất để tự cứu họ khỏi tất cả những tai họa này là toàn bộ lực lượng Mỹ và những lực lượng chiếm đóng khác phải rời khỏi Afghanistan.

Điều này không dễ khi mới đây Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố chiến lược mới về Afghanistan, theo đó không giới hạn thời gian cho việc quân đội Mỹ can thiệp vào đất nước bị chiến tranh tàn phá này và điều kiện trên thực địa sẽ là yếu tố quyết định.

Theo Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa đến từ bang Kentucky, Rand Paul, hàng chục tỷ (USD) đang bị ném đi một cách lãng phí ở Afghanistan và "chúng ta đang ở trong tình thế tuyệt vọng. Tôi không thấy chút hy vọng nào trong cuộc chiến này".

Theo Lầu Năm Góc, 45 tỷ USD là số tiền mà người đóng thuế ở Mỹ mỗi năm phải chi cho cuộc chiến ở Afghanistan và xem ra họ sẽ vẫn tiếp tục phải chi trả cho cuộc chiến này trong những năm tới.

Randall Schriver, quan chức hàng đầu về các vấn đề châu Á của Bộ Quốc phòng Mỹ, cho biết 45 tỷ USD trên bao gồm 5 tỷ dành cho các lực lượng Afghanistan và 13 tỷ cho các lực lượng Mỹ đóng tại Afghanistan. Số còn lại chi cho các hoạt động hỗ trợ hậu cần. Chi phí hiện nay vẫn thấp hơn nhiều so với giai đoạn đỉnh điểm của cuộc chiến Afghanistan.

Từ năm 2010 đến 2012, khi Mỹ có tới 100.000 binh lính đồn trú tại quốc gia Nam Á này, "hóa đơn" mà người dân Mỹ phải trả cho cuộc chiến này lên tới hơn 100 tỷ USD mỗi năm.

Trong khi đưa ra một bức tranh ảm đạm về tình hình chính trị và an ninh ở Afghanistan, Thượng nghị sĩ Jeff Merkley của bang Oregon phàn nàn rằng cứ vài năm, chính quyền Mỹ lại tuyên bố cuộc chiến ở Afghanistan đang ở giai đoạn bước ngoặt. Thượng nghị sĩ này cho rằng việc Mỹ hy vọng dùng sức ép quân sự để buộc Taliban đi đến một thỏa thuận chính trị là không thực tế.

"Tại sao Taliban lại muốn có một thỏa thuận chính trị khi mà hiện nay họ đang kiểm soát nhiều phần lãnh thổ hơn bất cứ lúc nào kể từ năm 2001". Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ John Sullivan, vừa có chuyến công du tới Kabul và gặp Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani hồi tuần trước, cũng thừa nhận rằng đây không phải là một "tình huống màu hồng".

Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Jim Mattis bảo vệ quyết định duy trì lực lượng Mỹ tại Afghanistan, tuyên bố rằng đó là nhằm ngăn chặn một "thảm kịch 11-9 khác" phát sinh từ đây (Afghanistan). Ông cũng tuyên bố trước Ủy ban Quân lực Hạ viện Mỹ rằng chiến lược khu vực của Mỹ là "đặt kẻ thù vào con đường hướng tới chấp nhận hòa giải".

Cuộc chiến dai dẳng ở Afghanistan thực sự không có hồi kết khi tất cả các bên đều theo đuổi cách hành xử của mình. Sự bế tắc đang trở nên trầm trọng hơn, phức tạp hơn một cuộc xung đột và trở nên gần giống cuộc nội chiến ở nước này trong những năm 90 của thế kỷ trước hoặc cuộc chiến dai dẳng ở Syria do thiếu vắng những chiến lược toàn diện và tất cả các bên đều leo thang quân sự.

Hoa Huyền