30 năm làm bảo mẫu cho voi ở Thảo Cầm Viên

Tôi là Đỗ Thanh Hải, 54 tuổi, tổ trưởng tổ trực tiếp chăn nuôi voi của Xí nghiệp động vật thuộc Công ty TNHH Thảo Cầm Viên Sài Gòn (quận 1, TP.HCM). Tôi đã có 36 năm gắn bó với các con vật, cũng là công nhân có thâm niên lâu nhất tại đây.

Tổ chúng tôi có 5 người. Sáng thứ 2, giống như mọi ngày, công việc bắt đầu từ 6h30. Mọi người thường đến sớm hơn một chút, tranh thủ ăn sáng. Việc đầu tiên là kiểm tra chuồng trại, quan sát kỹ hàng rào, dây điện, chốt và đếm số đầu thú.

Tiếp đến là vệ sinh chuồng, dọn phân và thức ăn thừa. Ngày mưa sẽ cực hơn vì voi giẫm đạp khiến đất lầy, có khi phải dọn đến 6-7 thùng chứa rác. Lại có những lúc chúng hứng lên quậy phá, mình phải đợi mới vào được.

Hiện nay, sở thú có 6 cá thể voi châu Á, gồm 5 con cái và 1 con đực to nhất được bắt về từ Định Quán, Đồng Nai. Con già nhất đưa về từ Campuchia đã 61 tuổi.

Khoảng 8h, xe chở đồ ăn tới, tôi mang vào chuồng cho ăn một phần và trữ lại để cho ăn nhiều lần trong ngày. Mỗi ngày, trung bình một con voi ăn 100 kg cỏ, uống 50 lít nước, chưa kể nhiều loại đồ ăn khác như khoai, bí, chuối, cam, cà rốt, cà chua, ngô, lạc và các loại vitamin bổ sung.

Mọi người mất nhiều năm mới dạy được các tập tính cho voi như ngồi, nằm, giơ vòi để kiểm tra chân, móng, chà chân, chà lưng. Huấn luyện như vậy, mình dễ dàng ra lệnh khi cần thăm khám lúc chúng bệnh.

Chú voi đứng cạnh tôi là Tôm, 33 tuổi, được đưa về từ Đắk Lắk. Tôi chăm sóc và gần gũi nó nhiều hơn cả. Tôm hiền, nhưng nếu không thấy tôi cầm gậy nó sẽ giỡn, hũi vào người khá nguy hiểm.

.Việc chăm sóc voi bệnh vất vả hơn loài khác vì chúng nặng hàng tấn. Không theo học về chuyên ngành động vật hay thú y, kinh nghiệm tôi có được là từ quan sát và chăm sóc chúng trong nhiều năm. Thời còn trẻ, tôi cũng từng đi bắt voi, thú dữ ở khắp các địa phương.

Tôi thuộc tính từng con, chỉ cần quan sát là biết voi có ổn hay không. Khi khỏe mạnh, chúng đi lại, đung đưa chân, vòi, lục lọi kiếm đồ ăn. Đến khi bệnh, biểu hiện sẽ khác, như ánh mắt lờ đờ, vòi ủ rũ, đứng im một chỗ, phân và nước tiểu cũng khác thường.

10h30 là lúc nghỉ trưa, nhưng hôm nay 11h tôi mới xong việc. Vì ở gần nên tôi về nhà tại phường 22, quận Bình Thạnh (cách sở thú 2 km) để ăn trưa. Trước khi về, tôi tắm rửa và thay quần áo để không mang theo mầm bệnh, vi khuẩn về nhà.

13h, tôi quay lại làm buổi chiều, công việc cũng là dọn dẹp chuồng trại và cho voi ăn thêm. Chúng tôi sắp cỏ cùng thân chuối đã chặt thành từng khúc ra, dọn những đồ ăn hỏng. Phải cho ăn lai rai vì nếu bị đói, voi sẽ quậy phá.

Khi mới vào đây, tôi làm việc ở tổ móng guốc. Ít năm sau chuyển sang chăm chuồng khỉ. Làm khoảng vài ba năm, tôi chuyển tiếp sang tổ thú dữ, nuôi hổ, sư tử. Đến năm 1990 được sang làm tổ nuôi voi và gắn bó đến nay.

Chăm lũ “khổng lồ” này luôn phải để mắt canh chừng. Anh em bị voi quất vòi, đuôi trúng người hay nó giẫm phải chân bị thương là chuyện thường, nhưng không lần nào quá nghiêm trọng.

Tôi đặc biệt thích chăm sóc voi vì được tiếp xúc trực tiếp với chúng. Khi mình vuốt ve, vòi của nó sẽ đưa lên, chạm vào tay, ngực, đầu mình để thể hiện tình cảm, điều mà ở loài khác tôi khó được trải nghiệm.

16h30, chúng tôi đưa hết thức ăn còn lại bỏ vào chuồng để chúng ăn trong buổi tối và sáng sớm hôm sau khi nhân viên chưa tới.

Ngày làm việc của tôi kết thúc lúc 17h. Mỗi tuần, công nhân Thảo Cầm Viên được nghỉ 1,5 ngày. Anh em cố gắng xếp lịch nghỉ vào ngày thường, do cuối tuần khách tới đông, nhiều công việc.

Ở sở thú còn nhiều hơn bên gia đình, tôi đã coi đây như “ngôi nhà thứ hai”. Làm việc khá vất vả nhưng lúc có chút thời gian rảnh, được đứng ngắm nghía những “đứa con” mình chăm bẵm đang chơi đùa cũng thấy vui. Dù sao tôi cũng gắn bó với chúng mấy chục năm nay.