30 năm đầu tư nước ngoài tại Việt Nam - Bài 2: Thu hút có chọn lọc, tiếp cận công nghệ tiên tiến

Vốn đầu tư nước ngoài góp phần to lớn trong việc giải quyết việc làm, phát triển an sinh xã hội.

Hội nghị tổng kết 30 năm thu hút đầu tư nước ngoài quy mô cấp quốc gia tổ chức hôm 4/10 có sự tham dự của hơn 3.500 đại biểu đại diện các bộ, ngành Trung ương, địa phương, Đại sứ quán, cơ quan đại diện ngoại giao, các tổ chức quốc tế, các chuyên gia, các nhà khoa học, các hiệp hội, hàng nghìn nhà đầu tư cả trong và ngoài nước, cùng nhiều tập đoàn lớn trên thế giới.

Nguồn lực quan trọng của tăng trưởng

Báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) cho biết, từ năm 1987, cùng với quá trình đổi mới và mở cửa nền kinh tế, Luật Đầu tư nước ngoài đã được ban hành và đây chính là một trong những đạo luật đầu tiên của thời kỳ đổi mới.

Trải qua 30 năm phát triển, đến nay khu vực kinh tế có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đã ngày càng thể hiện được vai trò quan trọng và đóng góp đáng kể cho sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Tính đến tháng 8/2018, đã có hơn 26.500 dự án FDI với vốn đăng ký hơn 334 tỷ USD được các nhà đầu tư nước ngoài cam kết thực hiện tại Việt Nam.

Phát biểu tại Hội nghị, lãnh đạo một số địa phương đánh giá cao vai trò của vốn đầu tư nước ngoài trong việc giải quyết vấn đề việc làm, thúc đẩy tăng trưởng, trong đó gồm cả các trung tâm kinh tế lớn là Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Bình Dương...

Lãnh đạo tỉnh Bình Dương cho biết tỉnh đã thu hút trên 31 tỷ USD vốn đầu tư nước ngoài, là nguồn lực to lớn để đầu tư phát triển và giải quyết an sinh xã hội, việc làm...

Các nhà đầu tư và đại diện các nhà đầu tư nước ngoài cũng khẳng định sức hấp dẫn của môi trường đầu tư kinh doanh của Việt Nam. Theo giới đầu tư, Việt Nam đang tham gia 12 Hiệp định thương mại song phương và đa phương với 56 đối tác thương mại thế giới. Đây là nền tảng để Việt Nam cải cách hành chính, hoàn thiện khung pháp lý, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi và minh bạch hơn nữa.

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh, 30 năm qua, khu vực Đầu tư nước ngoài đã ngày càng phát triển, trở thành một trong những khu vực năng động nhất của nền kinh tế.

Theo ông Dũng, hơn 26.500 dự án còn hiệu lực tại Việt Nam hiện nay đã đóng góp to lớn cho phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Những thành quả mà các DN FDI mang lại cho nền kinh tế là không nhỏ. Trước hết, đầu tư nước ngoài là nguồn lực quan trọng, trở thành một động lực tăng trưởng quan trọng của nền kinh tế.

Bên cạnh đó, các DN FDI cũng góp phần phát triển nhiều ngành dịch vụ chất lượng cao như tài chính – ngân hàng, bảo hiểm, kiểm toán, logistics…

Tuy nhiên, mức độ kết nối, lan tỏa của khu vực DN FDI đến khu vực DN trong nước còn hạn chế, chưa được như kỳ vọng, việc thu hút và chuyển giao cộng nghệ từ khu vực DN này vẫn còn ở mức khiêm tốn. Đáng chú ý là tình trạng chuyển giá, trốn thuế vẫn xảy ra, trong khi nhiều DN vẫn chưa tuân thủ quy định về bảo vệ môi trường.

“Tổng kết 30 năm thu hút đầu tư nước ngoài, nhìn về phía trước, chúng ta phải có chính sách để làm sao khắc phục được những tồn tại, hạn chế này. Hơn nữa, những thay đổi trong bối cảnh kinh tế toàn cầu, khu vực và trong nước cũng đang đặt ra yêu cầu phải có những thay đổi trong định hướng phát triển chiến lược về thu hút đầu tư nước ngoài giai đoạn tới” – Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng phát biểu tại Hội nghị.

Thu hút đầu tư có lựa chọn, tự chủ

Phát biểu chỉ đạo Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh: “Sau hơn 3 thập kỷ, Việt Nam đã vượt qua nhiều thách thức, từ nước nghèo nay đã thành nước thu nhập trung bình, với nền kinh tế - chính trị ổn định, vị thế không ngừng nâng cao, đời sống không ngừng được cải thiện. Kết quả này có được một phần nhờ vào sự đóng góp của khu vực DN FDI”.

Thủ tướng khẳng định, thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài là định hướng mở cửa đúng đắn, góp phần phát triển đất nước của Đảng và Chính phủ Việt Nam xuyên suốt từ khi đổi mới đến nay.

Theo Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, sự nghiệp đổi mới kinh tế đất nước bắt đầu từ năm 1986, và đến tháng 12/1987, Quốc hội đã ban hành Luật Đầu tư nước ngoài, điều này cho thấy thu hút FDI là chủ trương lớn, được cụ thể hóa, hợp tác hóa, tiến lên hội nhập quốc tế, góp phần nâng cao vị thế Việt Nam.

“Khu vực DN FDI đã trở thành một bộ phận không thể tách rời của kinh tế Việt Nam, hiện cả nước đã có hơn 26.000 dự án FDI của các quốc gia đầu tư vào Việt Nam với hơn 300 tỷ USD. Vai trò của đầu tư nước ngoài trong nền kinh tế Việt Nam là không thể phủ nhận” – người đứng đầu Chính phủ khẳng định.

Nhấn mạnh về sức hấp dẫn của Việt Nam đối với các nhà đầu tư nước ngoài, Thủ tướng nêu rõ: “Trong mắt các nhà đầu tư nước ngoài, Việt Nam là điểm thu hút FDI thành công nhất. Báo cáo năm 2017 của Tổ chức thương mại Liên Hợp Quốc, Việt Nam lọt trong nhóm đầu 12 nước thu hút FDI tốt nhất thế giới”.

Tuy nhiên, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng thừa nhận về những hạn chế, bất cập còn tồn tại. Theo Thủ tướng, các DN FDI cơ bản đang sử dụng công nghệ trung bình, hoặc trung bình tiên tiến so với khu vực, chưa có nhiều DN sử dụng công nghệ cao, công nghệ nguồn và tỷ lệ đầu tư vốn cho nghiên cứu, phát triển (R&D) tại Việt Nam của DN còn rất ít.

Bên cạnh đó, liên kết và chuyển giao công nghệ giữa khu vực FDI với DN trong nước cũng chưa được như kỳ vọng, chủ yếu vẫn là gia công lắp ráp, giá trị gia tăng không cao. Một số dự án FDI còn tiêu tốn năng lượng, môi trường, trốn thuế, đầu tư chui, không đảm bảo quyền lợi cho người lao động...

Chỉ ra những bất cập đó, song Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, sau 30 năm thu hút FDI, vẫn cần phải khẳng định một lần nữa, đây là chủ trương nhất quán và đúng đắn của Đảng và Nhà nước ta. Khu vực DN FDI là bộ phận hữu cơ cùng song hành và lớn lên với nền kinh tế Việt Nam. Quan điểm đầu tư nước ngoài trong thời gian sắp tới sẽ phải theo hướng lựa chọn, thoát khỏi gia công, nâng cao giá trị gia tăng, tự chủ.

“Hợp tác đầu tư nước ngoài cần mang tính chủ động, lựa chọn, không phải nhà đầu tư nước ngoài mang gì là ta nhận nấy. Cần nâng cao tính tự chủ của nền kinh tế quốc gia” – Thủ tướng nhấn mạnh.

* Khu vực DN FDI đã trở thành một bộ phận không thể tách rời của kinh tế Việt Nam, hiện cả nước đã có hơn 26.000 dự án FDI của các quốc gia đầu tư vào Việt Nam với hơn 300 tỷ USD. Vai trò của đầu tư nước ngoài trong nền kinh tế Việt Nam không thể phủ nhận” – Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhận định.

Duy Phương