3 dấu hiệu điển hình cảnh báo con bạn bị tử kỷ

Ảnh minh họa

Ảnh minh họa

Chẩn đoán nhầm

TS. Trần Thành Nam, Trường ĐH Giáo dục, ĐH Quốc gia Hà Nội, thành viên của Hiệp hội Tâm lý và Giáo dục Việt Nam (VAPE) cho biết hiện nay trẻ bị rối loạn về phát triển ngày càng tăng trong đó có trẻ tự kỷ. Tuy nhiên, nhiều trẻ vẫn bị chẩn đoán sai tự kỷ.

TS Nam chia sẻ ông thấy nhiều người đang lạm dụng chứng tự kỷ. Theo TS Nam ở nước ngoài, chỉ một số chuyên gia được đào tạo bài bản mới được phép khám và chẩn đoán tự kỷ. Còn ở nước ta, bất cứ “chuyên gia” nào cũng có thể chẩn đoán tự kỷ, từ y tá, bác sỹ phục hồi chức năng, giáo viên giáo dục đặc biệt, cử nhân tâm lý và thậm chí cả tự chẩn đoán của cha mẹ.

Để chẩn đoán 1 trẻ bị tử kỷ cần có công cụ chuẩn và các nước họ đang làm như thế còn ở nước ta, TS Nam cho biết người ta chỉ tự chẩn đoán qua các triệu chứng. Người sử dụng không được đào tạo và không có kỹ thuật sử dụng nhưng vẫn tiến hành và đưa ra kết luận.

Nhiều trẻ khi đến các phòng khám, trẻ nhút nhát, sợ hãi dẫn đến không nói chuyện, thu mình, một số trẻ quậy phá và đều được chẩn đoán “gắn mác” tự kỷ.

Đặc biệt, TS Nam cho biết một số trẻ chậm ngôn ngữ, tăng động, kém chú ý sẽ đều được chẩn đoán tự kỷ. Những “trẻ tự kỷ” này sau một thời gian chăm chữa sẽ tiến bộ rất nhanh mang lại thương hiệu cho cơ sở đó. Đấy là lý do tại sao thế giới hiện nay chưa chữa được chứng bệnh này nhưng một số cơ sở của Việt Nam thì lại làm được.

Theo TS Nam dấu hiệu đặc trưng của tự kỷ bao gồm suy yếu đáng kể về quan hệ xã hội, suy yếu đáng kể về giao tiếp (kể cả ngôn ngữ biểu đạt và hiểu ngôn ngữ) và sở thích của trẻ bị thu hẹp. Nếu chỉ có khó khăn ngôn ngữ thì không phải là tự kỷ, chỉ là suy yếu ngôn ngữ thực dụng. Nếu chỉ có khó khăn về ngôn ngữ và suy yếu mối quan hệ xã hội, đây là dạng tự kỷ không điển hình.

3 dấu hiệu trẻ tự kỷ

Còn theo ThS. Tâm lý Nguyễn Thị Quý, người có 10 năm kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực đánh giá, can thiệp cho các trẻ có rối loạn phát triển cho biết : có 2 bộ tiêu chuẩn để xác định một đứa trẻ có bị tự kỷ hay không. Đó là tiêu chuẩn DSM4 và ICD-10.

Tiêu chuẩn DSM4, trẻ tự kỷ sẽ có các dấu hiệu đặc trưng như sau:

Thứ nhất là dấu hiệu suy giảm tương tác xã hội: biểu hiện của dấu hiệu này là gọi trẻ không (hoặc ít) đáp ứng mặc dù trẻ không có vấn đề về thính lực, không có cử chỉ giao tiếp : ạ ,xin, bye, chào, không biết chỉ ngón chỉ lôi tay người khác để đòi lấy gì đó; tương tác mắt ít, ít biết khoe mách, ít tạo ra được mối quan hệ với bạn cùng lứa…..

Thứ hai là sự suy giảm về mặt ngôn ngữ: Trẻ có thể chậm hoặc hoàn toàn không có khả năng nói (2 tuổi không nói được từ nào) mà trẻ không cố gắng bù trừ bằng các hành vi giao tiếp không lời khác, hoặc nói được nhưng không duy trì được hội thoại, nói nhại lại lời người khác như một con vẹt , không biết khởi xướng giao tiếp, không hiểu được yêu cầu.

Thứ 3 là trẻ có những vấn đề hành vi: hành vi định hình như hay đi kiễng chân; quay tròn người, lắc đầu; nghiến rang, vẩy tay , xem tay …hoặc những hành vi không chủ định khác : nghiêng đầu, mắt liếc theo dọc tường….

Ngoài ra, trẻ có những sở thích thu hẹp : trẻ tự kỷ bị cuốn hút vào chơi oto, bóc tem mác, chai lọ… hay trẻ thường chơi rập khuân như: xếp đồ chơi thành hàng dài, đập gõ đồ chơi…hoặc trẻ cuốn hút vào chi tiết của đồ vật như bánh xe ô tô…

Còn theo tiêu chuẩn DSM5, sẽ có thêm 1 yếu tố nữa là rối loạn cảm giác. Ví như với những trẻ bị rối loạn về thính giác, trẻ có thể thấy khó chịu khi nghe những âm thanh rất nhỏ (biểu hiện bịt tai, co rúm người), trẻ có thể bị rối loạn về mặc xúc giác (ôm ấp, sờ mó) - chỉ 1 kích thích nhỏ là gây khó chịu – mặc quần áo mới rất khó. Hay với những trẻ rối loạn thị giác sẽ thường thích xem tivi do sự thay đổi liên tục của hình ảnh…

Khánh Chi