2018 và dấu ấn nền kinh tế kỹ thuật số châu Á

Sau đây là những câu chuyện kinh tế số đã để lại dấu ấn trong năm 2018, và có thể hé lộ phần nào năm 2019.

1. ZTE và Huawei lọt vào “tầm ngắm” của Washington

Hai nhà sản xuất thiết bị viễn thông lớn của Trung Quốc, ZTE và Huawei Technologies, có lẽ rất mừng vì năm 2018 đã kết thúc. Cả hai đã chiến đấu với áp lực mạnh mẽ từ Mỹ về những lo ngại về an ninh xuất phát từ mối quan hệ thân thiết bị nghi ngờ của họ với Chính phủ Trung Quốc và Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc.

Vào tháng 4, Mỹ ra lệnh cấm đối với ZTE với cáo buộc vi phạm lệnh trừng phạt đối với Iran. Lệnh cấm cuối cùng đã được dỡ bỏ, nhưng sau đó Mỹ chuyển trọng tâm sang Huawei, loại trừ công ty khỏi mua sắm của chính phủ. Điều này dẫn đến các loại trừ tương tự ở các quốc gia khác và khóa công ty khỏi các dự án mạng thế hệ thứ năm, hay 5G, trên toàn thế giới.

Thêm vào đó, Giám đốc tài chính Mạnh Vãn Châu đã bị bắt ở Canada vì nghi ngờ vi phạm lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Iran. Căng thẳng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới có thể sẽ tiếp tục là tiêu điểm năm tới.

2. Grab thôn tính Uber, tham vọng thống trị Đông Nam Á

Nền kinh tế kỹ thuật số đang bùng nổ đã kích hoạt một số giao dịch kinh doanh đáng chú ý. Đứng đầu là nhà điều hành đi xe lớn nhất Đông Nam Á Grab mua lại doanh nghiệp khu vực của Uber Technologies. Thỏa thuận này đã mang lại cho Uber 27,5% cổ phần của Grab - công ty trở thành thống trị trong khu vực.

Grab thôn tính Uber.

Sau khi sáp nhập, Grab bắt tay vào chiến lược "superapp hàng ngày" - kế hoạch trang bị ứng dụng của mình các dịch vụ khác. Là một trong những công ty dịch vụ kỹ thuật số hấp dẫn nhất khu vực, Grab đã huy động được khoảng 3 tỷ đô la trong năm nay từ Toyota Motor, Hyundai Motor, Microsoft và các đại gia toàn cầu khác.

Nhưng tất cả đã không thuận buồm xuôi gió. Sự mở rộng đầy tham vọng của Grab đã thu hút sự chú ý của các nhà quản lý, với hai quốc gia phạt công ty có trụ sở tại Singapore vì vi phạm luật cạnh tranh. Giờ đây, với đối thủ gần nhất là Go-Jek đã bắt đầu nhắm đến khu vực vào năm 2018, sự cạnh tranh trong thị trường điều hành đi xe dự kiến sẽ rất khốc liệt.

3. iPhone lao đao, nhà cung cấp suy vi

Nhu cầu yếu đối với iPhone của Apple và các điện thoại thông minh cao cấp khác đè nặng lên các nhà cung cấp và lắp ráp ở châu Á, bao gồm Foxconn của Đài Loan, được giao dịch như Hon Hai Precision Industry, và Japan Display. IPhone XR là một sự thất vọng đặc biệt, với doanh số bán ra của phiên bản thị trường đại chúng nguội lạnh nhất.

Trong khi đó, Samsung Electronics và các nhà sản xuất châu Á khác đã trình diễn những chiếc điện thoại thông minh có thể gập lại dự kiến sẽ lên kệ vào năm 2019. Các mẫu có thể gập lại hứa hẹn với người tiêu dùng những cách sử dụng điện thoại mới và sẽ được hỗ trợ với một thế hệ ứng dụng mới. Liệu sự đổi mới này có thể hồi sinh thị trường điện thoại thông minh trì trệ hay không sẽ là một chủ đề được theo dõi chặt chẽ trong năm 2019.

4. Mỹ - Trung căng thẳng, doanh nghiệp bất an

Các doanh nghiệp trong khu vực bị bao vây bởi các chính sách rắc rối của chính phủ, trong đó ít nhất là cuộc chiến thương mại đang diễn ra giữa Mỹ và Trung Quốc. Khi Tổng thống Donald Trump dùng lá bài bảo hộ của mình, các nhà sản xuất châu Á được tích hợp chặt chẽ với chuỗi cung ứng của Trung Quốc đã mất rất nhiều tiền.

Tuy nhiên, một số quốc gia cuối cùng có thể thu lợi từ việc này, ví dụ có thể thấy nhiều công ty chuyển đến Việt Nam từ Trung Quốc. Không có kết thúc trước mắt đối với căng thẳng thương mại, các công ty châu Á sẽ phải lèo lái lạng lách khó khăn để vượt qua các bãi cát chính trị trong năm tới.

5. FED tạo sóng thị trường

Các thị trường mới nổi ở châu Á đã xáo trộn nhiều trong năm. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) tăng lãi suất đã ảnh hưởng nặng nề đến các nước như Thổ Nhĩ Kỳ và Argentina, nhiều loại tiền tệ trong khu vực suy yếu, hoạt động kinh doanh khốn đốn và khiến các nhà đầu tư lo lắng. Các ngân hàng trung ương liên tục thắt chặt chính sách tiền tệ để hỗ trợ đồng nội tệ và dòng vốn gốc.

Lợi nhuận của Singapore Telecommunications, nơi có cổ phần trong ngành viễn thông ở Ấn Độ, Indonesia và các thị trường khác, đã giảm mạnh trong quý III-2018. Công ty chăm sóc sức khỏe của Malaysia IHH, có một công ty con chính ở Thổ Nhĩ Kỳ, đã ghi nhận khoản lỗ ròng trong cùng kỳ do thiệt hại từ khoản nợ bằng ngoại tệ của công ty con.

6. “Cánh tay dài” của chính phủ Mahathir

Các doanh nghiệp địa phương và ở nước ngoài ở Malaysia đã cảm thấy “cánh tay dài” của chính phủ khi Thủ tướng Mahathir Mohamad xem xét các dự án đã được phê duyệt trong chính quyền của cựu Thủ tướng Najib Razak.

Bao gồm trong đánh giá là Kết nối Đường sắt phía Đông (ECRL), tuyến đường sắt dài 688 km nối bờ biển phía Tây với biên giới phía Bắc Thái Lan. Hoạt động xây dựng dưới sự chỉ đạo của Công ty China Communications Construction đã được tiến hành khi chính phủ đình chỉ dự án. Ông Mahathir cũng đã hoãn tuyến đường sắt cao tốc Singapore - Kuala Lumpur, nơi đã thu hút sự quan tâm từ các công ty ở Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và châu Âu.

Trong một tin tức khác, các nhà bán lẻ và nhà sản xuất các sản phẩm tiêu dùng đã thở phào nhẹ nhõm sau khi chính phủ mới loại bỏ 6% thuế hàng hóa và dịch vụ. Nhưng động thái này đã làm rung chuyển các nhà đầu tư, những người lo lắng về cải cách tài chính của đất nước.

7. Những ông chủ lớn lui về hậu trường

Hai người khổng lồ lâu năm của thế giới kinh doanh châu Á đã tuyên bố nghỉ hưu trong năm qua. Người sáng lập của Alibaba, Jack Ma Yun sẽ thôi giữ chức Chủ tịch của tập đoàn thương mại điện tử từ tháng 9-2019 trong lễ kỷ niệm 20 năm của Alibaba. Jack Ma sẽ được thay thế bởi Giám đốc điều hành hiện tại Daniel Zhang Yong. Thị trường đang theo dõi chặt chẽ cách quản lý mới của Alibaba sẽ thay đổi như thế nào, trong bối cảnh thay đổi của công nghệ và xu hướng toàn cầu.

Người sáng lập của Alibaba, Jack Ma.

Ông trùm bất động sản Hồng Kông Li Ka-shing cũng tuyên bố nghỉ hưu với tư cách là Chủ tịch của CK Hutchison Holdings và CK Asset Holdings. Hai vụ nghỉ hưu có thể báo hiệu một sự thay đổi trong cách các tập đoàn châu Á sẽ được quản lý trong tương lai, vì thường các tập đoàn này được dẫn dắt bởi các nhân vật “mạnh” trong nhiều thập kỷ.

Vĩnh Cẩm