174 tỷ USD có đủ để ông Joe Biden làm 'cách mạng xe điện'?

Sẽ không dễ để Tổng thống Mỹ Joe Biden làm “cách mạng xe điện”

Điện hóa ngành vận tải tại Mỹ là một trong những cam kết của Tổng thống Joe Biden khi tranh cử vào tháng 11/2020. Và kế hoạch hạ tầng trị giá 2,3 nghìn tỷ USD, trong đó dành 174 tỷ USD cho xe điện và hạ tầng sạc mà ông chủ Nhà Trắng đưa ra mới đây được coi là câu trả lời cho người dân Mỹ. Tuy nhiên, liệu khoản đầu tư đó có đủ để thay đổi bức tranh vận tải ở Hoa Kỳ?

Đầu tư, kích cầu, hỗ trợ

Với phần ngân sách 174 tỷ USD vừa được công bố, Tổng thống Joe Biden muốn dùng để đầu tư, khuyến khích người Mỹ chuyển sang sử dụng ô tô, xe tải chạy bằng điện (EV), loại bỏ xe chạy diesel hoặc bằng xăng. Tuy nhiên, tờ New York Times dẫn lời nhiều chuyên gia nhận định, dù đây là một khoản đầu tư lớn nhưng chưa đủ để thay đổi nhận thức người Mỹ về xe điện.

Đội ngũ của ông Joe Biden dự tính trợ giá xe điện cho các cá nhân, doanh nghiệp, chính phủ bằng việc miễn thuế, giảm giá cùng một số trợ cấp khác. Mặt khác, lãnh đạo Mỹ đặt mục tiêu xây dựng hàng triệu trạm sạc tính đến năm 2030. Ông chủ Nhà Trắng cũng “mở hầu bao” ngân sách, khuyến khích các nhà sản xuất tham gia chế tạo xe điện và pin nhiên liệu tại Mỹ.

Ông Bob Perciasepe, Chủ tịch Trung tâm Khí hậu và Giải pháp Năng lượng Mỹ nhận định: “Hoa Kỳ đang rơi vào thời điểm oái ăm khi hầu hết các doanh nghiệp và chính quyền bang đều trông đợi vào một tương lai không còn khí thải carbon nhưng phải thừa nhận rằng, hạ tầng là cản trở lớn nhất. Chỉ riêng khoản đầu tư 174 tỷ USD sẽ chưa thể giải quyết được vấn đề khí hậu hay cải thiện hạ tầng Mỹ nhưng nó sẽ là cú huých mạnh”.

Các nhà sản xuất ô tô đã điền tên mình vào danh sách các hãng đi theo xu hướng xanh hóa như General Motors, Volkswagen hay Ford Motor đều hứa hẹn về tương lai xe EV nhưng họ khẳng định vẫn cần hỗ trợ từ liên bang.

Một nhóm đại diện của các nhà sản xuất, nhà cung cấp và lao động trong ngành ô tô đã gửi thư lên Tổng thống Joe Biden cho rằng: “Công cuộc cách mạng vận tải Mỹ không chỉ dừng ở một chính sách, phụ thuộc vào một nhánh hay cấp bậc trong chính phủ hoặc một ngành công nghiệp. Nó đòi hỏi chiến lược tổng thể với một loạt chính sách từ các nhà lập pháp, nhà quản lý trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, xã hội, môi trường, văn hóa”.

Nhóm này cũng kêu gọi chính phủ trợ cấp, cung cấp khoản vay, miễn/giảm thuế để kích thích sản xuất/nghiên cứu xe điện.

Trở ngại nhận thức, cần đột phá về công nghệ

Bên cạnh đầu tư mạnh tay, chính quyền Mỹ còn một nhiệm vụ lớn quyết định thành công của quá trình chuyển đổi, đó là phải thuyết phục, thay đổi nhận thức của người dân Mỹ về lợi ích xe điện.

Theo thống kê từ Tạp chí Forbes năm 2019, hầu hết người Mỹ đều không quan tâm đến xe điện. Và sự dịch chuyển nhận thức của người dân đã không thay đổi nhiều dù đã có rất nhiều chương trình, chiến lược vận động về bảo vệ môi trường, khí hậu được thực hiện trong suốt thời gian qua.

Nhu cầu mua xe EV tại Mỹ đã tăng trưởng rất nhanh nhưng xét mặt bằng chung vẫn thấp, chỉ chiếm khoảng 2% trên thị trường xe hơi mới và 1% trong tổng số xe hơi, xe thể thao đa dụng, xe tải... đang di chuyển trên đường Mỹ.

Tuy các nhà nghiên cứu chỉ ra toàn bộ chi phí sở hữu và vận hành xe EV sau khi mua sẽ rẻ hơn (chi phí nhiên liệu, tần suất bảo trì thấp hơn các phương tiện sử dụng động cơ đốt trong) nhưng nhận thức của người dân vẫn khó thay đổi vì giá ô tô điện ban đầu rất cao.

Chi phí mua xe điện cao hơn khoảng 10.000 USD so với giá xe tải và xe hơi thông thường cùng phân khúc. Bộ phận đắt nhất ở xe điện là pin. Giá trung bình của một hệ thống pin trên 1 chiếc sedan tầm trung là 15.000 USD. Dù chi phí pin đang trên đà giảm, dự kiến tiếp tục giảm sâu nhờ những cải tiến trong sản xuất, kỹ thuật nhưng một số học giả tin rằng, để thực sự giúp xe điện giảm giá về mức hợp túi tiền, cần một cú đột phá sâu về công nghệ.

Đa phần những người mới mua ô tô tại Mỹ phải chờ khi xe xăng hỏng mới mua xe mới. Trong khi, theo tính toán từ công ty dự đoán kinh tế IHS Markit, tuổi đời trung bình của ô tô và xe bán tải tại Mỹ đã được cải thiện lên đến 12 năm.

Bất cập về trạm sạc

Một vấn đề đáng ngại khác cản trở công cuộc chuyển đổi sang xe điện của Mỹ đó là sạc. Hiện ở Mỹ chỉ có hơn 100.000 trạm xăng có thêm thiết bị sạc cho xe EV. Những người Mỹ có gara sẽ dễ dàng lắp thêm sạc cho phép nạp nhiên liệu qua đêm nhưng con số này không nhiều. Đa phần người sống trong các khu chung cư không có đủ sạc chuyên dụng, hoặc phải lái xe xa tới trạm sạc công cộng mới có thể nạp nhiên liệu cho xe.

“Đây chính là một trong ba lý do hàng đầu mà khách hàng thường đưa ra khi không chọn xe EV”, ông Sam Abuelsamid, nhà phân tích đến từ tạp chí Guidehouse Insights chỉ ra và nhấn mạnh, đây chính là điều chính quyền Mỹ cần giải quyết.

“Chúng ta cần phủ trạm sạc ở những khu vực mà người dân thường không có gara riêng, phải gửi xe ngoài như trong khu vực đô thị, thành phố lớn chật hẹp. Nếu chúng ta giải quyết tốt vấn đề đó, chắc chắn sẽ có nhiều người mua xe điện”, ông Sam Abuelsamid nói.

Bài học kích cầu xe điện của Trung Quốc, đối thủ lớn nhất với Mỹ cho thấy, tăng hạ tầng sạc chính là yếu tố quyết định giúp Bắc Kinh vươn lên top đầu thế giới về tỷ lệ người dùng xe điện.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, khi tất cả các yếu tố từ hỗ trợ nhà sản xuất, mở rộng hệ thống sạc nhanh và thay đổi nhận thức của người dân hội tụ, tiến trình chuyển đổi sang xe điện tại Mỹ vẫn phải mất cả thập kỷ mới thành hiện thực.

Trang Trần