100 ngày cuối cùng của 'cuộc hôn nhân' Anh - EU

Người biểu tình cầm cờ EU và Anh trong cuộc biểu tình phản đối Brexit diễn ra gần tòa nhà Quốc hội Anh. (Ảnh: Reuters)

Nếu Hạ viện Anh không thông qua "thỏa thuận ly hôn" mà Thủ tướng Theresa May đã đạt được với EU thì nền kinh tế lớn thứ năm thế giới có nguy cơ đối mặt với ba lựa chọn: nhất trí một thỏa thuận vào phút chót, tạm ngừng tiến trình đưa Anh rút khỏi EU (hay còn gọi là Brexit) hoặc rời EU vào 23 giờ ngày 29-3-2019 (giờ GMT) mà không đạt được bất cứ thỏa thuận nào.

Không có thỏa thuận đồng nghĩa với việc không tồn tại giai đoạn chuyển tiếp nào, do đó "cuộc ly hôn" giữa Anh và EU sẽ diễn ra bất ngờ. Đây quả thật là một kịch bản “ác mộng” đối với nhiều doanh nghiệp vốn đang chuẩn bị ứng phó cú sốc kinh tế thời hậu Brexit. Thống đốc Ngân hàng Anh Mark Carney cho rằng, việc chia tay EU mà không đạt được thỏa thuận cũng tương tự cú sốc về dầu mỏ trong những năm 1970. Còn theo ông Ivan Rogers, cựu Đại sứ Anh tại EU, rủi ro của Brexit không có thỏa thuận đã bị đánh giá thấp.

Do ngày càng quan ngại về Brexit không có thỏa thuận, các doanh nghiệp của Anh và giới chức EU đã lên kế hoạch cho tình huống như vậy. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jean-Claude Juncker từng khẳng định, quy trình Brexit không có trật tự sẽ là một “thảm họa tuyệt đối”. Những người đứng đầu năm nhóm vận động hành lang doanh nghiệp lớn nhất nước Anh cảnh báo, các doanh nghiệp thuộc mọi quy mô đang trong giai đoạn không thể quay đầu lại, trong đó nhiều doanh nghiệp đang xây dựng các kế hoạch dự phòng gây lãng phí đáng kể thời gian và tiền bạc. Trong khi đó, các doanh nghiệp lớn nhất thế giới, từ Apple, Toyota cho đến J.P. Morgan, Goldman Sachs đã cảnh báo, Brexit có thể làm phức tạp các hoạt động kinh doanh của họ.

Với mục đích bảo vệ thỏa thuận Brexit đạt được với EU, bà May quyết định hoãn đưa thỏa thuận này ra bỏ phiếu tại Hạ viện Anh cho đến giữa tháng 1-2019. Về phần mình, để ứng phó kịch bản xấu nhất, EU đã xem xét các biện pháp ngắn hạn để hạn chế sự gián đoạn đối với giao thông hàng không, các dịch vụ tài chính và thương mại. Mọi lô hàng chở động vật sống hoặc sản phẩm có nguồn gốc từ động vật đến từ Anh sẽ đối mặt với các biện pháp kiểm soát tại biên giới của EU và người Anh sẽ mất quyền đi du lịch cùng với thú cưng của họ bằng hộ chiếu thú cưng EU.

Giới lãnh đạo doanh nghiệp đang lo ngại các biện pháp kiểm soát bổ sung tại biên giới Anh-EU thời hậu Brexit sẽ khiến các bến cảng ùn ứ, làm tắc nghẽn hành lang thương mại và gây trục trặc cho các chuỗi cung ứng của không chỉ châu Âu. Các nhóm doanh nghiệp nhận định, nhiều công ty đang tạm ngừng hoặc chuyển hướng các khoản đầu tư nhằm tăng năng suất, thúc đẩy đổi mới, việc làm và thanh toán sang dự trữ hàng hóa hoặc nguyên vật liệu, hướng sang thương mại xuyên biên giới, chuyển văn phòng, nhà máy, do đó nhiều việc làm và tiền thu thuế sẽ không còn ở lại nước Anh.

Theo công ty kiểm toán PwC có trụ sở tại London, khi Anh chuẩn bị rời EU thì Pháp và Ấn Độ được dự báo năm 2019 sẽ lần lượt vươn lên vị trí thứ sáu và thứ năm, đẩy Anh xuống vị trí thứ bảy trong xếp hạng các nền kinh tế hàng đầu thế giới.

Tuy nhiên, những người ủng hộ Brexit cho rằng, có thể sẽ có những gián đoạn ngắn hạn, song về dài hạn, Anh sẽ phát triển mạnh mẽ nếu thoát khỏi điều mà London coi là một thử nghiệm được báo trước là sẽ thất bại về sự thống nhất mà trong đó nước Đức có tầm ảnh hưởng lớn và sự chi tiêu quá mức cho phúc lợi nhờ vào các khoản vay.

Trong trường hợp chia tay EU mà không có thỏa thuận, Anh sẽ tiến hành các hoạt động thương mại với EU theo quy tắc của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO). Chính phủ Anh ngày 18-12 thông báo sẽ thực hiện đầy đủ các kế hoạch cho Brexit không có thỏa thuận và sẽ bắt đầu hối thúc các doanh nghiệp, công dân chuẩn bị cho kịch bản này.

Theo kế hoạch, một ngày sau, bà May sẽ kêu gọi các nhà lãnh đạo Scotland, xứ Wales và Bắc Ireland “lắng nghe doanh nghiệp” và ủng hộ thỏa thuận Brexit của bà.

HOÀNG HÀ