10 phát hiện khoa học ấn tượng nhất năm 2020
National Geographic công bố 10 phát hiện khoa học ấn tượng nhất năm 2020.
2020 là một năm hết sức đặc biệt. Dịch COVID-19 lây lan trên toàn cầu. Số các cơn bão xảy ra nhiều nhất từ trước đến nay khiến các nhà khoa học không còn tên để đặt. Cuối năm diễn ra cuộc bầu cử lớn nhất thế giới.
Những sự kiện này thu hút toàn bộ sự chú ý của mọi người trên thế giới. Tuy nhiên khoa học trong năm qua vẫn có những bước tiến lớn. National Geographic tổng hợp 10 phát hiện khoa học đáng chú ý nhất trong năm qua.
1. Tìm thấy vật chất cổ xưa hơn hệ mặt trời
Hàng tỷ năm trước, khi hệ mặt trời còn chưa hình thành, một ngôi sao khi chết phát tán ra không gian lượng bụi, mảnh vỡ khổng lồ. Một trong số các mảnh vụn này văng vào thiên thạch, sau đó va chạm với Trái đất.
Phân tích cụ thể thiên thạch, các phần bụi sao trên thiên thạch có tuổi đời từ 4,6 đến 7 tỷ năm. Các nhà khoa học ước tính phần bụi này chỉ chiếm 5% của thiên thạch đang phân tích nên sẽ có nhiều manh mối về lịch sử của dải ngân hàng có thể được khám phá.
2. Tìm thấy phôi khủng long bạo chúa
Đây thực tế là một phần của khủng long bạo chúa khi còn trong trứng. Khám phá này đến từ hai dấu tích khác nhau. Một đến từ móng chân khủng long được khai quật năm 2018 ở Canada và một được khôi phục từ hàm dưới khủng long được khai quật năm 1983 ở Montana.
Cả hai dấu tích đều có tuổi đời từ 71 đến 75 triệu năm. Kết hợp các thông tin lại, các nhà khoa học kết luận khủng long bạo chúa ban đầu có kích thước khá nhỏ, chỉ gần 1 mét, nhỏ bằng 1 phần 10 khủng long trưởng thành.
3. Sao Hỏa đang phát ra âm thanh
Tháng 11/2018, một tàu vũ trụ tiếp cận được sao Hỏa và thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu hành tinh này. Điều bất ngờ là gần đây, robot thám hiểm gửi một số thông tin về tiếng ồn có trên hành tinh này.
Trên trực tế thì với Trái Đất, những tiếng ồn có sẵn của hành tinh là rất nhiều như tiếng sóng biển, tiếng gió… Nhưng với sao Hỏa, những âm thanh này lại rất khác. Nhiều giả thiết được đưa ra, trong đó có cả tiếng vọng khi tàu đổ bộ tiếp cận bề mặt hành tinh. Tuy nhiên tất cả vẫn đang là bí ẩn.
4. Giải đáp bí ẩn ngôi sao khổng lồ Betelgeuse
Đây là một trong những ngôi sao sáng nhất trên bầu trời từ trước đến nay trong chòm sao Lạp Hộ. Tới tháng 12/2019, ngôi sao này bất ngờ mờ đi. Ban đầu các nhà khoa học cho rằng ngôi sao này đang tới cuối vòng đời và khi nào phát nổ, nó sẽ sáng hơn cả trăng tròn.
Nhưng tháng 8/2020, NASA lại công bố lý do khá "lạ lùng” cho hiện tượng một ngôi sao tự che mờ chính nó. Kính viễn vọng Hubble thấy ngôi sao có thể phóng ra một tia plasma nguội nhanh. Quá trình này tạo ra một đám mây mù, chặn ánh sáng của chính nó, và khiến người yêu thiên văn trên toàn Trái đất nghĩ rằng nó bị tối đi.
Tới mùa xuân 2020, ngôi sao sáng lại bình thường và chắn chắn còn rất lâu nữa ngôi sao này mới nổ.
5. Tìm thấy hóa thạch khủng long
Năm 2011, một hóa thạch được khai quật tại mỏ dầu ở Alberta. Bên trong là một con khủng long 110 triệu năm tuổi. Tới năm 2020, sau khi phân tích, các nhà khoa học còn bất ngờ hơn khi thấy trong dạ dày của hóa thạch các món mà con khủng long đã ăn vài giờ trước khi chết.
Món ăn của con khủng long này là một loại cây dương xỉ. Mặc dù chỉ thấy được một bữa ăn nhưng phát hiện này có ý nghĩa lớn khi cung cấp cho mọi người cái nhìn cụ thể về những khoảnh khắc cuối cùng của một sinh vật cách đây hơn 100 triệu năm.
6. Đợt bùng phát dịch Ebola thứ 2 kết thúc
Ngày 25/6 năm nay, tổ chức Y tế Thế giới tuyên bố đợt bùng phát dịch Ebola lớn thứ 2 thế giới đã kết thúc. Đợt dịch này làm hơn 3.480 người nhiễm, 2.300 người thiệt mạng.
Ebola là bệnh giống với sốt xuất huyết, lây lan qua việc tiếp xúc trực tiếp với máu, chất dịch của người bệnh hoặc động vật. Dịch này được chấm dứt bằng một chiến dịch tiêm chủng cho hơn 300.000 người.
7. Tìm thấy hộp sọ người đứng thẳng cổ nhất
Trong lịch sử hình thành loài người, người đứng thẳng (Home erectus) được coi là một trong những tổ tiên của con người ngày nay.
Một hộp sọ của người đứng thẳng đầu tiên đã được tìm thấy ở Nam Phi. Chiếc sọ này có niên đại khoảng 2 triệu năm tuổi. Công việc tiếp theo của các nhà khoa học với chiếc hộp sọ là nghiên cứu mã gen để tìm ra thời gian, nơi sinh của nó và tìm kiếm sự liên quan với con người hiện nay.
8. Dấu vết về DNA khủng long đầu tiên
Việc nghiên cứu DNA từ hóa thạch từ trước đến nay luôn là việc khó, nhưng mới đây các nhà khoa học đã đạt được bước tiến lớn trong việc này. Bằng cách xác định đường viền tế bào, từ đó xác định tiếp đó là dạng nhiễm sắc thể hay nhân chứa cấu trúc DNA.
Tuy nhiên việc chiết xuất DNA từ tế bào hóa thạch vẫn chưa thực hiện được vì chưa thể xác định đó có phải là DNA chưa bị thay đổi hay một sản phẩm phụ di truyền khác.
9. Hang động cho thấy thời điểm con người đến châu Mỹ
Các đồ vật bằng đá tìm thấy trong hang Chiquihuite ở Mexico cho thấy con người đến châu Mỹ khoảng 30.000 năm trước. Đây là con số gấp đôi các tính toán về lịch sử hiện nay.
Trước đó các nhà khảo cổ học luôn cho rằng con người tới châu Mỹ từ 13.500 năm trước, vào thời điểm các tảng băng giữa các lục địa tan chảy và hình thành tuyến đường di cư từ châu Á.
Vậy nếu con người xuất hiện từ 30.000 năm trước ở đây, câu hỏi đặt ra là tại sao họ lại ở đó khi mà các dòng sông băng vẫn chưa tan?
10. Rạn san hô cao hơn tòa nhà Empire State
Một nhóm các nhà khoa học Úc trên tàu nghiên cứu Falkor của viện Đại dương Schmidt khi lập bản đồ đáy biển phía bắc rạn san hô Great Barrier Reef đã vô tình chạm vào một "tòa nhà chọc trời” ở đáy đại dương.
Rạn san hô này cao gần 500m, được coi là tách rời với các rạn san hô trong cùng khu vực. Cấu trúc tự nhiên này là nơi sống của các loài sinh vật như rùa, cá mập.
